Dicionario terminolóxico da vestimenta tradicional galega e ...

sin. comp. tamanco
sin. comp. tamanca
«Logo podían poñé-los carpíns, xocas,
madreñas ou zocos. Nos días de garda levaban
zapatos.» [VGE: 12]
«Como calzado poñían zocas e madreñas de
madeira, zocos, botas e chalancas de madeira e
coiro e, por último, zapatos e botinas feiros soio
de coiro.» [VGE: 10]
«Sin embargo, hemos de señalar que [las
galochas] se llaman madreñas en todo el leonés
y otros muchos puntos de nuestra
dialectología.» [EVA: 95]
«El calzado más popular en todas las zonas
rurales españolas, especialmente en las que,
por llover mucho, son las más húmedas, sigue
siendo la madreña o galocha.» [EVA: 214]
359 madreña s f [1VA.2PC.3CB.4_147]
[1VX.2AX]
Zoca asturiana, coa parte de arriba vernizada en
castaño avermellado e cun deseño xeométrico
na punta.
357 madroña s f
Denominación atribuída á zoca na rexión de
Verín. [TRG: 58]
153 madroña s f
vid. madreña [TC: 25]
401 mallós s m pl
vid. amallós [TRG: 57]
450 mandil s m [1VA.2PR.3TM.4TMS.5nS]
[1VX.2AX] [1VA.2PR.3EN]
Denominación atribuída ao mandil de picote nos
Ancares e no Courel. [FJAF] [O: 278]
sin. comp. mandil de picote
sin. comp. candil
sin. comp. lensa
sin. comp. lenlla
sin. comp. mantelo
cfr. 459 mantelo
vid. mandil de picote
«De feito, mandil, en Galicia, é de poñer polos
ombros. Ou sexa, normalmente, antigamente o
mandil era de poñer polos ombros. E o de poñer
por diante, así como o que nós entendemos por
mandil hoxe en día se chamaba mantela ou
delantal.» [FJAF]
60 mandil s m [1VA.2PR.3TM.4TMI.5nS]
[1VX.2M] [1VA.2PR.3EN]
Peza de roupa de encima feito de múltiplos
materiais e us., dependendo do tipo, como
protección ou adorno ora sobre a parte frontal
da saia da cintura para abaixo (tm. chamado
máis frec. mantela, avantal, devantal etc.), ora
sobre os ombros e o dorso do corpo (tm.
Dicionario terminolóxico da vestimenta tradicional galega e proposta dun sistema de
representación conceptual dinámico para a súa consulta onomasiolóxica en liña
95
chamado mandil de picote, mantelo, candil etc.).
[DCF] [DdD]
«De feito, mandil, en Galicia, é de poñer polos
ombros. Ou sexa, normalmente, antigamente o
mandil era de poñer polos ombros. E o de poñer
por diante, así como o que nós entendemos por
mandil hoxe en día se chamaba mantela ou
delantal.» [FJAF]
«Por riba da faldra da camisa poñía o refaixo de
lá ou baieta, logo outra saia baixeira tamén de
baieta e por fin a saia de riba, a que se vía, e
por tanto a de mellor feitura e tea, e, por último o
mandil, mantelo ou mantela.» [VGE: 11]
«Por delante de la falda, rodo o faldón se pone
la mujer ancaresa un mandil, mandilello, mandil
raso o de raso (según la calidad), es decir, un
delantal, que recibe el mismo nombre en todas
partes, así es mandil raso en Aller, mandil en
Aller, mandil en Andiñuela, mantiedu en
Sisterna, etc.» [EVA: 87]
«O refaixo ía cuberto co mantelo, que semella
un gran mandil de pano, algo máis curto que o
refaixo e con menos vó, aberto por detrás e dun
feitío semellante ó do dengue, co mesmo pano e
franxas e bordado de canutillo.» [O: 275]
«Atado á cintura ía un pequeno mandil de seda
negra con encaixes e bordados darredor;
chámase tamén sabenlo.» [O: 276]
«O traxe faise entón máis sinxelo: saia oscura
ou crar, aínda con bastante vó, longa até os
pés. Sobor dela o mandil de lenzo corrente,
grande que non sempre se puña, senón
somentes pró traballo.» [O: 277]
366 mandil s m
vid. alzapón [O: 281]
«O calzón é tamén de pano, de cór escura,
provisto nalgúns sitios de mandil, peza situada
na parte outa da dianteira e que se pode
desabotoar por riba cando fai falla.» [O: 281]
«Os nenos usan pantalón curto, polos xoenllos
ou algo máis abaixo, sendo curioso o emprego
de mandil, que eiquí é unha peza pequena de
lenzo que vai suxeta á cintura, pola parte
traseira, coma se fose unha cortina, e que tapa
o que ó pantalón lle falla por detrás; diste xeito,
os rapaces non precisan axuda ningunha,
bastándolles agacharse e voltar a se erguer.»
[O: 285]
416 mandil de mostra s m
[1VA.2PR.3TM.4TMS.5nS] [1VX.2M]
[1VA.2PR.3EN]
Mandil de picote de gala que presenta unha ou
varias mostras, dependendo da súa riqueza, us.
para ir a misa en case toda a provincia de Lugo,
no interior da de Pontevedra e na parte
setentrional da de Ourense, sobre todo na parte
da montaña. [FJAF]
«Para ir á misa, cobrían o pano ou a cofia coa
manetilla ou mantelica, ou senón co mandil de
picote con ou sen "mostra".» [VGE: 11]