Dicionario terminolóxico da vestimenta tradicional galega e ...

296 vainica s m [1EA.2OO]
Banda dunha peza de roupa de onde se tiran os
fíos horizontais agrupando seguidamente os
verticais próximos entre sí, de forma que se
consegue o efecto dun encaixe simple. [TRG:
47]
44 vasquiña s f [1VA.2PR.3TM.4TMI.5nS]
[1VX.2M] [1VA.2PR.3EX]
Especie de saia aberta, de moita roda,
superposta na cintura, que se vestía por sobre o
resto das saias. [SP: 40] [DEHLP]
«Chegou[se] a prohibi-lo uso de determinadas
prendas ou cores a unha clase social, tal foi o
caso da basquiña, "os picos pardos", os
encaixes, etc.» [VGE: 9]
«Se falamos dun día de festa, de xente da vila
ou de clase social alta xa atopamo-las enaugas,
os dengues e mantelos adornados con veludo e
azabache, ou polo menos cun zócalo de pano
sedán, e aparecen tamén as basquiñas que son
saias con moito vó, de teas ricas e elegantes,
igual que as capas ou parlamentas.» [VGE: 12]
133 veludo s m [1MC.2TF.3SE] [1MO.2PF]
Tecido fino feito de seda, formado por dúas
urdimes e unha trama, que ten o aveso liso e o
dereito cuberto de pelo suave, curto e mesto.
[XVTG: 15] [TRG: 15]
«Se falamos dun día de festa, de xente da vila
ou de clase social alta xa atopamo-las enaugas,
os dengues e mantelos adornados con veludo e
azabache, ou polo menos cun zócalo de pano
sedán, e aparecen tamén as basquiñas que son
saias con moito vó, de teas ricas e elegantes,
igual que as capas ou parlamentas.» [VGE: 11]
«Tamén se usaron outras teas importadas de
fora do país, sóbor de todo de castela, de xeito
que nalgunhas comarcas nas cuadrillas de
segadores ía un home encargado de mercalas,
ou ben viñan vendedores ambulantes. Así
chegaban o pano de la, pañete, pano sedán,
pano de ortigosa, veludo, brocados, pana,
panilla, entre outros.» [VGE: 10]
«As teas máis finas tales como o pano sedán,
veludo, etc. Usábanas xeralmente para adornar
dengues, mantelos, chaquetas, calzóns, etc.»
[VGE: 11]
«Así, os [chaleques] de diario eran de picote,
baieta, estopa..., e os de festa de pano de lá con
adornos de veludo ou de xénero brocado.»
[VGE: 12]
«Igual que a muller o home tamén podía levar
ribeteado con veludo ou pano sedán o chaleque,
polainas, chaqueta, xubón, calzon ou
monteiras.» [VGE: 13]
«O corpo cubríase logo co dengue, que, asegún
quen o empregaba ou as ocasións en que se
puña, podía ser máis ou menos rico, de
terciopelo, de pano, con franxas anchas, liso ou
bordado con canutillo.» [O: 275]
«Denantes, e prós días de festa, era corrente o
uso do corpiño, especie de chaqueta cinguida,
curta, con solapas, mangas longas e adornos de
Dicionario terminolóxico da vestimenta tradicional galega e proposta dun sistema de
representación conceptual dinámico para a súa consulta onomasiolóxica en liña
111
terciopelo, que remataron por empregar
somentes as costureiras e que, en cabo,
desaparecéu de todo.» [O: 276]
«O traxe da terra de Muros tiña unha certa
persoalidade que o distinguía dos demáis:
mantelo de pano negro con franxas de
terciopelo moi anchas cobrindo a saia de cór
crara...» [O: 276]
«Non embargantes, aínda iste traxe chegóu a
ter unha certa persoalidade polo emprego das
remontas, especie de mendos de terciopelo ou
pana que, dun xeito simétrico, enfeitaban a beira
inferior e as costas da chaqueta, os puños e
parte traseira das mangas, bocas dos pantalóns,
xionlleiras, etc.» [O: 283]
«Pero el que parece ser el [traje] patronímico,
aunque en algunas comarcas poco usado, se
compone de chaqueta parda, chaleco de grana
ribeteado con terciopelo o con filetes de seda, y
botones de filigrana, pantalón pardo o de pana
negro, polainas de paño, zapato con botón o
lazo, camisa punteada y sujeta con botón doble
de plata al cuello, montera con ribetes bordados
de seda y un palo no muy largo en la mano.»
[TG: 28]
257 vidrillo s m
vid. canutillo [DEHLP]
64 volante s m [1EA.2OO] [PP_295] [PP_veo]
[PP_450]
Gornición formada por unha tira de tea,
normalmente leve e transparente, que se dispón
de forma rizada, pregada ou francida como
ornamento de enaguas, veos, mangas, etc.
[DEHLP] [DLE]
493 voo s m
vid. roda [SP: 40]
«Se falamos dun día de festa, de xente da vila
ou de clase social alta xa atopamo-las enaugas,
os dengues e mantelos adornados con veludo e
azabache, ou polo menos cun zócalo de pano
sedán, e aparecen tamén as basquiñas que son
saias con moito vó, de teas ricas e elegantes,
igual que as capas ou parlamentas.» [VGE: 12]
«Polo xeral, [a camisa de muller] era de dúas
pezas: a superior ou cós, cinguida, e a aba,
longa, con vó, de lenzo máis ruin.» [O: 274]
«O refaixo tiña moito vó, que se conseguía
engadíndolle unha nesga ou peza triangular que
aumentaba a superficie inferior sen faguelo na
superior.» [O: 275]
«O traxe faise entón máis sinxelo: saia oscura
ou crar, aínda con bastante vó, longa até os
pés. Sobor dela o mandil de lenzo corrente,
grande que non sempre se puña, senón
somentes pró traballo.» [O: 277]
448 xacarandaina s f [1VA.2PR.3M.4MI.5_238]
[1VX.2H] [1VA.2PR.3EX]
Polaina de coiro us. para montar. [FJAF]