Dicionario terminolóxico da vestimenta tradicional galega e ...

correas para atarlas al pie y al tobillo, dando un
par de vueltas a la pierna.» [EVA: 94]
Nota: É un calzado de transición entre o calzado
galego e o calzado da meseta central.
115 abelorio s m [1EA.2OO]
Cada unha das contas xer. esféricas de vidro,
acibeche ou substancia análoga, xer. de cor
negra pero tamén dourada ou prateada, furadas
no centro, que se enfían na confección de
pasamáns, bordados e outros ornatos.
cfr. canutillo
«Abalorios, 'adornos' generalmente de un
mandil o chambra y correspondientes a los
agramanes de Villacidayo.» [EVA: 88]
41 acibeche s m [1MC.2NT.3MI] [1MO.2TG]
Variedade negra, brillante, compacta e moi dura
de lignito, us. desde antigo na Galiza, unha vez
polida, para aplicacións ornamentais, moi
utilizado no bordado de pezas de gala como
dengues, mantelos, etc. [TTG: 22] [TRG: 17]
var. cibeche
var. acebache
var. acibecha
var. cibecha
«Se falamos dun día de festa, de xente da vila
ou de clase social alta xa atopamo-las enaugas,
os dengues e mantelos adornados con veludo e
azabache, ou polo menos cun zócalo de pano
sedán, e aparecen tamén as basquiñas que son
saias con moito vó, de teas ricas e elegantes,
igual que as capas ou parlamentas.» [VGE: 11]
«Como adornos usáronse os pendientes, sapos,
broches, etc., que traballaban os noso orfebres,
aínda que podían vir de fora dependendo da
moda do momento, e por suposto o azibeche e
os encaixes de bolillos.» [VGE: 10]
Nota: Alén da súa función ornamental, tamén
era us. para evitar o mal de ollo, xa que se
consideraba unha pedra con poderes contra
meigallos ou desgrazas ou deparadora de boa
fortuna ao seu posuidor.
316 acinchaso s m
Tipo de pardomonte us. en Lugo meridional.
[TRG: 49]
75 adorno s m [1EA.2OO]
Parte dunha peza que ten por función enfeitar,
case sempre o veludo e o acibeche. [TRG: 2]
«Na misma peza de roupa poden aparecer
tecidos e adornos máis ou menos ricos» [VGE:
9]
«Outras veces mercábanse xa pezas xa
confeccionadas, como os panos de cabeza
italianos, os mantóns de Manila, mantos
merinos, pasamanerías e outros adornos.»
[VGE: 10]
«O xustillo levaba coma compremento, na parte
inferior do corpo, o refaixo, feito de baeta ou
pano, roxo polo xeral, e na basta unhas franxas
Dicionario terminolóxico da vestimenta tradicional galega e proposta dun sistema de
representación conceptual dinámico para a súa consulta onomasiolóxica en liña
77
ou irelos negros coma adorno, xa que parte de
refaixo quedaba ó ar; suxetábase cun
cinguideiro á cintura.» [O: 275]
«Denantes, e prós días de festa, era corrente o
uso do corpiño, especie de chaqueta cinguida,
curta, con solapas, mangas longas e adornos de
terciopelo, que remataron por empregar
somentes as costureiras e que, en cabo,
desaparecéu de todo.» [O: 276]
400 agramán s m
vid. agremán [DdD]
117 agremán s m [1EA.2OO]
Adorno de pasamanaría en forma de fita, us.
para adornos e gornicións de gargantillas,
dengues, muradanas, mantelos, mantelas etc. e
outras pezas de gala.
var. agramán
406 albarca s f
vid. abarca
«Sin embargo, no quedan muy lejanos los
tiempos en que el calzado fundamental eran las
abarcas o albarcas (...), hechas de piel de vaca
sin curtir y que todavía calzan los hombres y
mujeres en tiempo seco. Tienen unas cintas o
correas para atarlas al pie y al tobillo, dando un
par de vueltas a la pierna.» [EVA: 94]
323 alepín s m [1MC.2TF.3MX] [1MO.2PF]
Tecido moi fino de la e seda orixinario de Alepo
(Siria).
292 almilla s f [1VX.2H] [1VA.2PR.3EX]
[1VA.2PR.3TM.4TMS.5S]
Chaqueta de home pechada no peito e por tanto
sen lapelas, parecido a un xibón. [MHPP] [TRG:
47]
cfr. xibón
335 alorza s f
vid. lorza [DdD]
409 alparagata s f [1VA.2PC.3SC] [1VX.2AX]
Calzado de cánabo ou esparto trenzado en
forma de sandalia, que se prende con fitas ao
empeine e ao tornecelo. [DLE] [DEHLP] [DCLG]
«Junto a las abarcas usaban y aún usan las
alparagatas (alpargatallos y alpargatallas
cuando están viejas o rotas) como en Sisterna
alparagatas, Villacidayo alpargatas de atijos,
que son como las zapatillas, pero con el piso de
goma o preferentemente de cáñamo y de tela
más burda que las zapatillas.» [EVA: 94]
Nota: Podía calzarse por debaixo da zoca ou a
galocha.
408 alpargata s f
vid. alparagata