Dicionario terminolóxico da vestimenta tradicional galega e ...

Proxecto de fin de licenciatura
Manuel Souto Pico - Universidade de Vigo, 2003
«O mesmo acontez co pano que, se nos
derradeiros tempos aínda se puña prá eirexa, foi
xa sustituído polas mantillas ou velos mercados
na tenda.» [O: 278]
Nota: Esta peza é común a case todo o ámbito
peninsular. Na montaña era menos adornada e
máis ampla, por motivos climáticos.
336 manto s m [1VA.2PR.3C] [1VX.2M]
[1VA.2PR.3EN]
Especie de capa feminina de abrigo, coa que se
tapaba a cabeza o corpo, podendo chegar até a
media perna.
«Como pezas de máis abrigo tiñan os mantos, a
coroza e a capa entre outros.» [VGE: 12]
«De la e pano eran dengues, chaquetas,
mantelos, corpiños, saias, refaixos, calzóns,
polainas, chaleques, puchos, monteiras, panos
de cabeza, panos do pescozo, medias, carpíns,
mantos...» [VGE: 10]
«Outras veces dobraban os mantelos ou os
mantos e colocabanos na cabeza por non
levalos postos ou na man.» [VGE: 11]
«Para cubrirse empregaban a capa, mantos ou
panos de lá abatanados ós que lles podían facer
un burato para mete-la cabeza, e a coroza que
era unha capa usada para gardarse da chuvia,
feita de palla ou fiuncho e que podía levar
esclavina e capucha.» [VGE: 13]
«Logo, ó medraren, comenzan a se vestir coma
a xente adulta, especialmente as nenas, que,
dende que chegan ós seis ou sete anos, levan a
súa saia, manto e pano da cabeza coma as
mulleres.» [O: 285]
Nota: Us. para ir á misa.
205 mantón s m [1EA.2CF.3PRO]
Pano grande us. como comlemento, xer.
cadrado, vestido xer. solto, sen atar, por encima
dos ombros e o lombo, dobrado en triángulo
pola diagonal ou dobrado polo medio para vestir
a modo de chal, feito de diversos tecidos e
feituras (de la feito á espita ou de ganchillo, de
pano sedán, algodón, seda etc.), de cores ou
negro para cerimonias relixiosas. P. ex. mantón
merino, mantón de Manila. [FJAF] [TRG: 37]
[DCLG] [DLE]
«Como complemento (...), pueden ponerse las
mujeres el mantón, que es una prenda de
abrigo, hecho de lana negra, y que va cayendo
hasta bien abajo. Se sujeta con las manos por
delante y lo usan las mujeres mayores (las
jóvenes lo rechazan completamente) para ir a
misa o a la iglesia a cualquier otra ceremonia.»
[EVA: 88]
«Esí, ó se perdel-o dengue, sustituiuse por un
mantón de lá, rameado, de cores, que se tén,
cecais, meirande vistosidade, carez en troques
da seriedade e da elegancia que tiña o
dengue.» [O: 277]
«Logo, a blusa ou chambra, con mangas máis
ou menos cinguidas nos puños e pechada até o
pescozo. Por riba, o mantón de córes, coma xa
98
dixemos, ou ben negro, de lá calcetada,
triangular e atado atrás da cintura.» [O: 277]
«Unha nova modificación sofre despóis o traxe.
O mantón desaparez no uso de cotío e
resérvase pra ir á misa e ás feiras, deixándose
logo de o pór aínda nestas ocasións e
atopándose hoxe xa somentes empregado por
algunhas vellas.» [O: 278]
Nota:
sin. comp. pano mantón TM PODÍA SER
NEGRO, TRIANGULAR, DE LA CALugo
centralETADA, SUXEITO COAS MANS POR
DIANTE, US. PARA IR A MISA OU OUTRAS
CERIMONIAS.
321 mantón alfombrado s m
vid. pano de alfombra [TRG: 50]
478 mantón de alfombra s m
vid. pano de alfombra
258 mantón de catro puntas s m
Pano cadrado. [TRG: 42]
421 mantón de caxemira s m
vid. pano de caxemira
sin. comp. chanco
sin. comp. chanca
sin. comp. zamanca
sin. comp. tamaca
«Por riba da camisa poñían o xustillo, que
cinguía e levantaba o peito, e logo, según a
ocasión, a chambra ou o xubón, o dengue ou a
chaqueta, ou ben mantón de la merina, floreado,
de cachemir... cruzado ó mesmo xeito que o
dengue ó que foi substituíndo.» [VGE: 11]
177 mantón de Manila s m
[1EA.2CF.3PRO.4_205]
Mantón de seda ricamente bordada orixinal de
China ou, máis frec., de imitación. [FJAF] [TRG:
29] [TRG: 29] [TRG: 50]
«Outras veces mercábanse xa pezas xa
confeccionadas, como os panos de cabeza
italianos, os mantóns de Manila, mantos
merinos, pasamanerías e outros adornos.»
[VGE: 10]
Nota: É unha peza de orixe foránea, xer. de
China, introducida no s. XIX pero que chega a
virar realmente enxebre.
388 mantón floreado s m
vid. pano rameado [FJAF]
444 mantón rameado s m
vid. pano rameado [DEHLP] [DLE]
«Esí, ó se perdel-o dengue, sustituiuse por un
mantón de lá, rameado, de cores, que se tén,
cecais, meirande vistosidade, carez en troques
da seriedade e da elegancia que tiña o
dengue.» [O: 277]