Dicionario terminolóxico da vestimenta tradicional galega e ...

Proxecto de fin de licenciatura
Manuel Souto Pico - Universidade de Vigo, 2003
407 alxibeira s f [1EA.2CF.3T]
Bolso grande axustado á perna do calzón que
pode chegar aos xeonllos ou mesmo saír pola
abotoadura da perna, como nas Mariñas. [DdD]
vid. angorina
«O calzón vai provisto de faltriqueira ou de
alxibeira, gran bulsa ista derradeira que pode
chegar ós xoenllos e incruso, coma socedía nas
Mariñas, saír pola botoadura da perna.» [O: 281]
402 alzapón m [PP_200]
Peza de tecido de forma triangular ou
cuadrangular que tapaba a abertura dianteira do
calzón ou do pantalón, xer. abranxendo todo a
frente desde a parte superior de cada coxa até a
cintura, onde se suxeitaba con fibelas ou con
botóns nos lados e no centro pola parte
superior. [DdD] [DEHLP]
sin. 366 mandil
sin. trampa
sin. comp. 366 mandil
sin. comp. carteira
Nota: Usouse moito até a segunda metade do
século XIX, cando foi substituído pola actual
braguilla dos pantalóns.
354 amalló s m [1EA.2CF.3C]
Tira estreita e longa de coiro para amarrar os
zocos ou, menos frec., os zapatos. [TC: 25]
[TRG: 57]
var. mallós
494 ameneiro s m [1MC.2NT.3VE] [1MO.2TG]
Madeira us. para a construción de zocas pola
súa facilidade de talla e alta presenza en todo o
país.
410 anagua s f
vid. enagua
332 angorina s f
[1VA.2PR.3TM.4TMS.5nS.6_287] [1VX.2M]
[1VA.2PR.3EN]
Capote de mangas perdidas que chegaba máis
abaixo do xeonllo, us. na provincia de Lugo.
[DdD]
sin. comp. xaquetilla
sin. comp. 330 capote
cfr. 328 capote
467 aplicación s f [1EA.2OO]
Ornamentación executada en material distinto
do da superficie a que se sobrepón, p. ex.
banda, ribete, pasamán etc. [TTG: 9] [DCF]
[DLE]
48 avantal s m [1VX.2M] [1VA.2PR.3EN]
[1VA.2PR.3TM.4TMI.5nS]
Peza de muller feita de lenzo, pano ou picote
que usan as mulleres atado á cintura, de onde
pendura até abaixo, para protexer ou adornar a
78
frente da saia. ex: mandil, devantal, lera, lenlla
[DdD] [TRG: 17]
var. avental
Nota: Se for de lenzo, xer. chámase mandil; se
for de pano bon, forte e de abrigo (p. ex. pano
de Tarazona), devantal; se for de picote, lenlla
ou lera.
503 avental s m
vid. avantal [DdD]
66 baixo s m [PP_208 PP_208] [PP_215]
Parte inferior dun vestido.
384 balea s f [PP_106] [PP_paraugas]
Cada unha das láminas elásticas, naturais ou de
metal, que serven para diferentes usos, ppal. a
confección das varas dos paraugas ou dos
corsés e xustillos da muller, para que quedasen
tesos.. [DLE] [DdD] [MHPP]
«Unha prenda xa totalmente desaparecida é o
gran paraugas roxo, con varillaxe de balea ou
aceiro, paraugas que ía sempre na compaña
das nosas xentes cando viaxaban. (...) Hoxe
foron sustituídos uns e outros polos modernos
paraugas e as "gabardinas".» [O: 286]
Nota: Orixinalmente as baleas proceden das
láminas córneas que ten a balea na mandíbula
superior, daí o seu nome.
435 baraza s f [1EA.2CF.3C]
Corda delgada ou similar con que se ata algo, p.
ex. as polainas de xunco ou de palla. [DCLG]
«As polainas fanse de tela coma a dos picotes;
son uns rectángulos que se enrolan ás pernas e
átanse logo cunha baraza.» [O: 266]
245 barretina s f [1VA.2PT.3_243] [1VX.2H]
Gorro us. na Mariña lucense, similar á barretina
catalá, feito de la, feltro ou pel, en forma de
manga fechada por un extremo, recollido entre
si até unha terceira parte de modo que despois
de colocado presenta dous corpos. [DEHLP]
[DLE] [DCLG]
436 barriga s f
vid. papo
«1 papo, papeira 'panza de la galocha'; (...) En
Villacidayo: 1 papo (...). En Oseja de Sajambre
(p. 138): 1 papo (...). En Libardón (p. 148): 1
barriga (...). En Lena (p. 149): 1 papá o papeira»
[EVA: 216]
465 basquiña s f
vid. vasquiña [TTG: 9]
273 batán s m [1MC.2TF.3LA] [1MO.2TG]
Tecido abatanado moi groso, xer. de la de cor
castaña. [TRG: 44]