Doktora Tezi - Tarımsal Ekonomik Araştırma Enstitüsü

AHP analizi, sağlık faktörünün yemeklik yağ seçimleri arasında en önemli önceliğe sahip olduğunu,tüm yemeklik yağ türleri arasında ise zeytinyağının ilk tercih sırasında yer aldığını göstermiştir. Buanalizden elde edilen yemeklik yağ tercih dereceleri ve kriter öncelik değerleri ayrı ayrı bağımlıdeğişken olarak kabul edilip, tüketici özellikleriyle ilişkilendirilmiştir.Yemeklik yağ tercih dereceleri için tahmin edilen ilk Tobit model (Çizelge 5.35); tüketicinin yaşı vemedeni halı gibi demografik değişkenlerin, margarine öncelik verme derecesi üzerinde anlamlı negatifbir etkiye sahip olduğunu göstermektedir. Tüketicilerin yaşı arttıkça ve evli olduğu sürece margarinitercih etme olasılığı azalmaktadır.İkinci Tobit modelde (Çizelge 5.35) ise tüketicilerin gelir durumunun ise zeytinyağı öncelik vermederecesi üzerinde anlamlı pozitif etkiye sahip olduğu bulunmuştur. Tüketicilerin gelir düzeyi arttıkçazeytinyağını tercih etme olasılığı artmaktadır.Tüketicilerin yaşı, gelirlerinde gıda harcamalarının payı ile hane büyüklüğünün tereyağı tercih etmederecesi üzerinde anlamlı pozitif etkiye sahip olduğu üçüncü Tobit modelde (Çizelge 5.35)görülmektedir. Tüketicilerin yaşı arttıkça, gelirlerinde gıda harcamalarının payı yükseldikçe ve hanebüyüklüğü arttıkça tereyağını tercih etme olasılığı artmaktadır.Dördüncü Tobit model (Çizelge 5.35) ise tüketicilerin yaşının margarinde olduğu gibi ayçiçeği tercihetme derecesi üzerinde de anlamlı negatif etkiye sahip olduğunu göstermektedir. Tüketicilerin yaşıarttıkça, ayçiçeği yağını tercih etme olasılığı azalmaktadır.Beşinci Tobit model (Çizelge 5.35) bulgularına göre ise mısırözü yağı tercih etme derecesi, zeytinyağıtercih etme derecesinin tersine, hane gelirinden negatif yönde etkilenmektedir. Tüketicilerin gelirseviyesi yükseldikçe, mısırözü yağı tercih etme olasılığı azalmaktadır.Çizelge 5.35 Yemeklik yağ türü seçim önceliğine ilişkin Tobit modelBağımsız DeğişkenlerMargarinöncelik vermederecesiZeytinyağıöncelik vermederecesiCinsiyet-0,0068(Erkek = 1; Kadın = 0) 0,0037 (0,0124) (0,0228)Yaş-0,0017***(yıl)(0,0004) 0,0011 (0,0007)Eğitim Düzeyi-0,0003(yıl)(0,0015) 0,0017 (0,0027)Medeni Halı-0,0333*(Evli = 1, Diğer =0)(0,0174) 0,0384 (0,0320)Vejetaryen Durumu-0,0084(Vejetaryen = 1; Diğer = 0)(0,0376) 0,0305 (0,0689)Doğu Kökenli-0,0039(Doğu kökenli = 1; Diğer = 0)(0,0104) 0,0137 (0,0190)Gelirde Gıda Harcamalarının Payı (% -0,0004 -0,0004olarak)(0,0003) (0,0006)Hane Büyüklüğü-0,0009(kişi)(0,0008) -.0005 (0,0015)Gelir Kategorisi-0,0011 0,0157**(1: 500 TL’den aşağı(0,0036) (0,0066)2: 500 - 999 TL3: 1.000 - 1.499 TL4: 1.500 - 1.999 TL5: 2.000 - 2.999 TL6: 3.000 TL – fazla)Tereyağıöncelik vermederecesi0,0207(0,0196)0,0012*(0,0006)-0,0024(0,0024)0,0296(0,0276)-0,0649(0,0595)-0,0239(0,0164)0,0010*(0,0005)0,0025*(0,0013)-0,0053(0,0057)Ayçiçeği yağıöncelik vermederecesi0,0025(0,0146)-0,0010**(0,0005)-0,0007(0,0017)-0,0165(0,0205)0,0240(0,0441)0,0049(0,0122)-0,0001Mısırözü yağıöncelik vermederecesi-0,0202(0,0156)0,0004(0,0005)0,0016(0,0019)-0,0183(0,0220)0,0188(0,0474)0,0092(0,0131)(0,0004) -.0008 (0,0004)-0,0010 -0,0006(0,0009) (0,0010)-0,0006 -0,0087*(0,0043) (0,0046)Log likelihood 235,27 130,27 155,70 207,47 195,15*** =0,01 için önemli, ** =0,05 için önemli, * =0,10 için önemliYemeklik yağ seçim kriterleri öncelik dereceleri için tahmin edilen ilk Tobit model (Çizelge 5.36);tüketicinin yaşının yemeklik yağ seçim kriteri olarak fiyata öncelik verme derecesi üzerinde anlamlınegatif bir etkiye sahip olduğunu göstermektedir. Tüketicilerin yaşı arttıkça fiyata öncelik vermeolasılığı azalmaktadır.Yemeklik yağ seçim kriterleri öncelik dereceleri için tahmin edilen ikinci Tobit modeli (Çizelge 5.36)ise besin değerine öncelik verme derecesi ile demografik değişkenler arasındaki ilişkiyi analiz116