Doktora Tezi - Tarımsal Ekonomik Araştırma Enstitüsü

Tüketicilerin doğdukları ve yaşadıkları yerin özellikleri tüketim alışkanlıkları üzerinde etkiliolabilmektedir. İstanbul yoğun şekilde göç alan bir mega kent olduğu için İstanbul’da yaşayan anketcevaplayıcılarının önemli bir kısmının (% 77,5) İstanbul dışında doğması sürpriz sayılmamalıdır.Diğer taraftan, anket cevaplayıcılarının önemli kısmı İstanbul dışında doğmasına rağmen, her 4 anketcevaplayıcıdan yaklaşık olarak 3’ü (% 72,8) en fazla yaşadığı yer nüfusu 1 milyondan fazla olanbüyük şehir olmuştur.Anket cevaplayıcılarının % 24,3’ü bir işte çalışıyor, geri kalan % 75,7’si ise her hangi bir işte istihdamedilmemektedir. Anket cevaplayıcılarının önemli kısmının hane içerisinde gıda satın alması ve yemekhazırlanmasından sorumlu olan ev hanımları olduğu dikkate alındığında, bu durum beklenen birsonuçtur. İstihdam durumuna göre deneklerin sınıflandırılması çalışmayan deneklerin % 52,6’sının evkadını, % 3,5’inin öğrenciler, % 13,9’unun emekli ve % 5,2’sinin çalışmayıp, iş arayan kişilerolduğunu göstermektedir. Deneklerin sadece % 17,9’u her hangi bir sosyal güvenlik sistemininşemsiyesi altında bulunmamaktadır. Anket cevaplayıcılarının % 72,8’i tek kişinin, % 21,4’ü 2 kişinin,geri kalan % 5,8’i ise 3 veya daha fazla kişinin hane gelirine katkı yaptığını ifade etmiştir.Anket cevaplayıcıları için ortalama hane büyüklüğü 4 kişi olup, toplam cevaplayıcıların % 5,2’siyalnız yaşarken, % 14,5’inde hane halkı büyüklüğü 2 kişi, % 24,9’unda hane halkı büyüklüğü 3 kişi,% 19,7’sinde hane halkı büyüklüğü 4 kişi, % 26,0’nda hane halkı büyüklüğü 5 kişi, % 9,8’inde hanehalkı büyüklüğü 6 kişi veya daha fazladır. Ailelerinde çocuk olmayan cevaplayıcıların oranı % 34,7,tek çocuk olanların oranı % 22,5, iki veya daha fazla çocuk olanların oranı ise % 42,8’dir.5.2 Gıda Seçimini Etkileyen FaktörlerGıda seçim süreci duyusal ve duyusal olmayan çok sayıda faktörü içerisinde barındıran süreçtir.Çalışmanın literatür kısmında bahsedildiği gibi bu süreci anlamak için geliştirilen çok sayıdamodellerden dikkat çekeni Steptoe vd. (1995) modelidir. Tüketicilerin gıda seçimi sürecini etkileyenfaktörleri ortaya koymak amacıyla yapılan uygulamanın özet tanımlayıcı istatistikleri Çizelge 5.2’deverilmiştir. Tüketicilerin gıda seçimi heterojen yapıya sahip olduğu için ortalama tüketici verileribireysel tercihleri temsil edemeyebilir. Dolayısıyla, araştırma bulgularının yorumlanmasında tüketicitercihlerinde bireylerarası davranış farklılığı dikkate alınmalıdır.Tanımlayıcı istatistiklerin analizi, tüketicilerin gıda seçimi maddelerine yüksek puan verdiklerinigöstermektedir. Ortalama puanlar 5 derecelik ölçek üzerinden en düşük 4,03 (çocukken yediğimgıdaya benzemesi) ile en yüksek 4,88 (doğal maddeler içermesi) arasında değişmektedir. En yüksekortalama puan alan dört maddenin sağlık ile ilgili olması dikkat çekicidir. Bu maddeler ürünlerin ekkatkı maddesi içermemesi, sağlığa yararlı olması, yapay maddeler içermemesi, doğal maddeleriçermesi olarak belirlenmiştir. Benzer şekilde tüketicilerin sağlıkla ilgili maddelere verdikleri cevapdaha homojendir. En düşük standart sapma 0,34 - doğal maddeler içermesi ve 0,50 - sağlığa yararlıolması gibi maddelere aitken, en yüksek standart sapma 1,20 - çocukken yediğim gıdaya benzemesi ve1,16 - politik olarak onayladığım ülkelerden gelmesi gibi maddelere aittir.68