Doktora Tezi - Tarımsal Ekonomik Araştırma Enstitüsü

6. TARTIŞMA VE SONUÇTüketicilerin sağlık bilincinin yüksek seviyede olduğu, sağlık risklerine karşı hassas oldukları vekendilerini bu risklere karşı korumaya çalıştıkları araştırma bulguları arasındadır. Tüketicilerin yükseksağlık bilincinin yani sıra, yüksek tüketim bilincine sahip oldukları da saptanmıştır. Yemeklik yağürünlerindeki besin değeri bilgileri tüketicilerin yemeklik yağ seçimini etkilemektedir. Tüketicilerbilgi kaynağına karşı duyarlı olup, belirli gıdaların insan sağlığı üzerindeki etkileri konusundaaçıklanan bilgilere bağlı olarak, tüketim alışkanlıklarını da değiştirmektedir.Yapılan faktör analizleri tüketicilerin yemeklik yağ seçiminde dikkat ettiği faktörlerin dört temelbaşlık içerisinde toplandığını göstermektedir. Bunlar sağlık riski algılaması, etiket bilgilerifarkındalığı, kendini koruma bilinci ve bütçe sınırlaması faktörleridir. Bu faktörler tüketicilerinyemeklik yağ seçimini etkilemektedir.Yemeklik yağ tüketiminin ürünlerine göre dağılımı analizinde, tüketicilerin yarısından fazlasınınmargarini günlük yaşamlarında yoğun olarak kullanmakta olduğu saptanmıştır. Zeytinyağı kullanımıkonusunda, tüketiciler yoğun günlük kullanıcılar ve hiç kullanmayanlar olarak iki sınıfa ayrılmaktadır.Tereyağı tüketimi ise tüketim sıklığına göre daha dengeli dağılım göstermektedir. Araştırmabulgularımıza göre Türk tüketicilerinin en yoğun kullandığı yemeklik yağ türü ayçiçeği yağıdır.Mısırözü yağında ise zeytinyağına benzer olarak tüketicilerin hiç kullanmayanlar ve her günkullananlar olarak ikiye ayrıldığı görülmektedir. Geri kalan üç yemeklik yağ türü olan soya yağı,kanola yağı ve fındık yağı tüketiciler tarafından tercih edilmemektedir. Bu yağların kullanım oranı %3’ü geçmemektedir.Faktör analizi sonuçları tüketicilerin katı yağ ve sıvı yağ kullanan iki farklı profile sahip olduğunu, sıvıyağ kullanan tüketicilerin ise ayçiçeği yağı ile zeytinyağı / mısırözü yağı arasında tercih yaptıklarınıgöstermiştir.Araştırma bulguları, zeytinyağı ve ayçiçeği yağına karşı tüketici tutumunun olumlu olduğunu,margarine karşı ise genellikle olumsuz tutum bulunduğunu göstermektedir. Tüketicilerin genelliklesıvı yağların sağlık için faydalı olduğu, margarinin ise sağlık için olumsuz etkilerinin bulunduğunualgıladıkları saptanmıştır.Yapılan lojistik regresyon ve parametrik olmayan ortanca testi sonuçları zeytinyağı kullanıcılarınınsağlık ve tüketim konusunda bilinçli tüketiciler olduğunu, margarin kullanıcılarının ise yeterli vedengeli beslenme alışkanlıklarına yeterli derecede sahip olmadığı saptanmıştır. Bu bulgular,literatürdeki diğer çalışmaların sonuçları ile uyumludur.Araştırma bulguları, Türk tüketicilerin gıda seçim sürecinde yüksek sağlık ve tüketim bilincine sahipolduğunu göstermektedir. AHP sonuçlarına göre, tüketiciler yemeklik yağ seçiminde sağlık faktörüneçok yüksek öncelik vermekte, önem sırasına göre sırasıyla lezzet ve besin değerini önemsemekte, fiyatfaktörü ise yemeklik yağ seçimini etkileyen faktörlerin en sonunda gelmektedir. Bu bulgular, buaraştırmada gerçekleştirilen gıda seçim anketi sonuçları ile de uyumludur. Gıda seçim anketisonuçlarına göre tüketicilerin en yüksek ağırlık verdiği faktör de sağlık faktörü olarak saptanmıştır.AHP analizindeki öncelikler ve ilgili puan ağırlıkları dikkate alındığında zeytinyağı en tercih edilenyemeklik yağ türü olduğu görülmektedir. Diğer yemeklik yağların öncelik sırası ise tereyağı, ayçiçeğiyağı, mısırözü yağı ve margarin şeklinde bulunmaktadır.Araştırma bulguları, bitkisel yağ sektörü politikaları için girdi sağlamaktadır. Tüketicilerin katı yağ vesıvı yağ kullanan iki farklı profile sahip oluşu ve bu profillere sahip olan tüketicilerin yemeklik yağsatın alma davranışlarında sağlık kaygıları, fiyat ve diğer etmenlere farklı ağırlıklar vermesi pazarbölümlendirme (market segmentation) çalışmaları için önemli bir girdidir. Araştırma bulguları, farklıtüketim profiline sahip olan bu iki tüketici profili için farklı pazarlama stratejilerinin hazırlanmasıgerekliliğini göstermektedir.Diğer taraftan, tüketicilerin yemeklik yağ seçiminde sağlık riski kaygılarına ciddi önem ve öncelikvermesi, ürün geliştirme ve pazarlama faaliyetlerinde yemeklik yağ türünün tüketici sağlığı üzerindekietkisi konusuna odaklanılması gerekliliğini göstermektedir. Bu bulgu, aynı zamanda, halk sağlığıstratejilerinin geliştirilmesi açısından da büyük öneme sahiptir. Bu bağlamda, yemeklik yağ seçimindebesin değeri bilgilerinin tüketicilerin yemeklik yağ seçimi üzerindeki etkili olması, tüketiciler bilgi127