Doktora Tezi - Tarımsal Ekonomik Araştırma Enstitüsü

4. BİTKİSEL YAĞ SEKTÖRÜ4.1 Türkiye’de Tarımsal Üretim İçerisinde Yağlı Tohumlu Bitkilerin YeriTürkiye’de bitkisel üretimin; % 17’si tahıllar, % 3’ü baklagiller, % 27’si endüstri bitkileri, yağlıtohumlar, yumru bitkiler ve diğerleri dahil olmak üzere, toplam % 47’si tarla ürünlerinden % 29’umeyve, % 16’sı sebze, % 8’i diğer yan ürünler ve çiçekçilik olmak üzere toplam % 53’ü bahçebitkileri ürünlerinden oluşmaktadır. Türkiye’de tarımı yapılan yağlı tohumlu bitkiler grubunda;ayçiçeği, soya, susam, yer fıstığı, haşhaş, kanola, aspir ve pamuk çiğidi yer almaktadır (Anonim2008).Türkiye, değişik iklim bölgelerine sahip olması nedeniyle, birçok bitkinin rahatlıkla yetiştirilebileceğiender ülkelerden biridir. Günümüzde pek çok tarım ürünü gerek ham, gerekse işlenmiş olarak baştaOrtadoğu ülkeleri olmak üzere çok sayıda ülkeye ihraç ediliyorsa da, yağlı tohumlar üretiminde henüzihtiyacı karşılayarak, yeterli bir üretim potansiyeline ulaşılamamıştır. Bitkisel yağ üretimi hızla artannüfus ihtiyacını karşılayamadığından her yıl artan oranlarda yağ açığı ortaya çıkmaktadır. Özellikle1967 yılından itibaren yükselen bitkisel yağ açığı, bugün bitkisel yağ sanayisinin ve ülke ekonomisininen önemli güncel konuları içerisinde yer almaktadır (Tuğlular 1999).Türkiye’de tüketilen yağın tamamına yakını bitkisel kaynaklıdır. Yerli hammadde ile üretilen yağmiktarı tüketilen yağın ancak % 40’ı kadardır (Öztürk 2003). Başka bir ifade ile ülke içinde tüketilenyağların % 60’ı dış kaynaklıdır. Dolaysıyla ortaya çıkan yağ açığı ithalat yolu ile karşılanmaktadır.Türkiye’de tüketilen bitkisel yağların yaklaşık % 48’i ayçiçeği yağı teşkil etmektedir. TrakyaBölgesi’nde yoğun olarak üretilen ayçiçeğinde, 1990 yılında 716 bin hektar olan ekim alanı, 2007yılında 555 bin hektara ve 1990 yılında 860 bin ton olan üretim, 2007 yılında 854 bin ton seviyelerinedüşmüştür (Çizelge 4.1) .Çizelge 4.1 Yağlı tohumlu bitkilerde üretim (Anonim 2010a)ÜRÜNLER(Ton) 1990 1995 2000 2005 2006 2007Soya 162 000 75 000 44 500 29 000 47 300 30 666Yer fıstığı 63 000 70 000 78 000 85 000 77 454 86 409Ayçiçeği 860 000 900 000 800 000 975 000 1 118 000 854 407Susam 39 000 30 000 23 800 26 000 26 545 20 010Aspir 124 125 18 215 395 2 280Kolza 2 100 9 187 1 200 12 615 28 727Pamuk (Çiğit) 1 287 527 1 295 066 1 291 180 1 476 556 1 320 831Keten (tohum) 1 570 390 173 86 84 48Kenevir (tohum) 850 360 140 13 13 24Haşhaş (tohum) 5 153 28 249 11 564 13 644 30 187 8 981Toplam 1 133 797 2 391 660 2 253 448 2 421 338 2 789 149 2 352 38344