Doktora Tezi - Tarımsal Ekonomik Araştırma Enstitüsü

Zeytinyağı üretiminin önemli bir kısmı ihracata konu olması ve dış pazar payının korunması,sanayicilerin ucuz hammadde temin etmesi ve üreticilerin maliyetinin azaltılması içinzeytinyağında prim sistemi uygulamasının istikrarlı bir şekilde sağlanması.4.2.2 Ayçiçeği yağı sektörüYağlık ve çerezlik olarak yetiştirilen ayçiçeğinin yağlık türü % 38–50 arasında yağ ve % 20 oranındaprotein içerir. Yağlık ayçiçeğinin rengi genellikle siyah, kabuğu ince olup, linoleik ve oleik yağ asitleriiçerir. Ayçiçeği yağının içeriğinde ise % 4-9 oranında palmitik asit, % 1-7 oranında stearik asit, %14-40 oranında oleik asit, % 48-74 oranında ise linoleik asit bulunmaktadır. Dünya’da üretilen ayçiçeğiyağı türleri arasında ağırlıklı olarak içerdiği asit türüne göre yüksek linoleik, yüksek oleik ve hafifoleik ayçiçeği yağları da bulunmaktadır. Yüksek linoleik ayçiçeği yağında en az % 69 oranındalinoleik asit bulunur. Benzer olarak yüksek oleik ayçiçeği yağı en az % 82 oranında oleik asit içerir(Anonim 2010d).Ayçiçeği yağı zengin E vitamini özüne ve düşük oranda doymuş yağ oranına sahiptir. Ayçiçeğiyağının iki temel türü linoleik ve yüksek oleik türleridir. Linoleik ayçiçeği yağı günlük kullanılanpişirme yağı olarak bilinmekte ve yüksek düzeyde çoklu doymamış (polyunsaturated) yağiçermektedir. % 80’nin üzerinde oleik asit içeren oleik ayçiçeği yağları ise yüksek düzeyde tekildoymamış (monounsaturated) yağ oranına sahiptir. Yapılan bilimsel çalışmalar ayçiçeği yağının kalpdamarsağlığına olumlu etkileri olduğunu bulmuştur. Düşük oranda yağ ve yüksek oranda oleik asitiçeriğine sahip olan diyetlerin kolesterol seviyesini azalttığı ve bunun da kendi sırasında kalp-damarhastalıkları riskini azalttığı ortaya konulmuştur. Bilimsel araştırmalar düşük kolesterol seviyelerininçoklu ve tekli doymamış yağ asitlerinin dengesinden meydana geldiğini ve ayçiçeği yağının budengenin oluşmasında faydalarını saptamıştır (Ascherio ve Willett 1997).Ayçiçeği yağının Dünya çapında toplam üretimi 2009 yılı rakamlarına göre yıllık 13 milyon toncivarındadır. Dünya’da üretilen ayçiçeği yağı toplamının % 41’i ihraç edilmektedir. Ekim 2008- Eylül2009 arasını kapsayan bir yıllık dönemde Dünya çapında 5,3 milyon ton civarında ayçiçeği yağınınihraç edildiği tahmin edilmektedir. Dünya’nın en büyük ayçiçeği üreticileri Rusya ve Ukrayna’dır. Buülkeler haricinde Arjantin, Fransa, Romanya, Macaristan, Çin, Hindistan ve ABD önemli ayçiçeğiüretici ülkeler arasında yer almaktadır. Ayçiçeği yağının toplam bitkisel yağın % 9’unu oluşturduğutahmin edilmektedir 3 .Türkiye’de ayçiçeği üretimi esasen Ege Trakya-Marmara bölgesinde gerçekleşmektedir. Türkiye’deayçiçeği ekilen alan 555.000 hektar (2007 yılı) civarındadır. Ayçiçeği ekim alanlarının % 73’üTrakya-Marmara, % 13’ü İç Anadolu, % 19’u Karadeniz, % 3’ ü Ege ve % 1’i Doğu ve GüneydoğuAnadolu Bölgelerinde bulunmaktadır. Türkiye’de ayçiçeği tohumu ve ayçiçeği yağı üretimi ile dışticareti Devlet Planlama Teşkilatı Özel İhtisas Komisyonu verilerine uygun olarak Şekil 4.6’daverilmiştir.Türkiye ayçiçeği tohumu ve ayçiçeği yağı ithalatçısı bir ülkedir. Ayçiçeği tohumu dış ticaretimiz 2005yılı rakamlarına göre 377.025 ton açık vermiştir. Türkiye’de ayçiçeği yağı tüketimi 2004–2005pazarlama yılında 579.000 ton olmuştur. Aynı dönem içerisinde ayçiçeği yağı ithalatımızın 113.336ton olduğu (Şekil 4.6) dikkate alındığında, tüketimin % 20’sinin ithalatla karşılandığı söylenebilir.Türkiye’nin net olarak (ihracat rakamı çıkıldıktan sonra) 377.025 ton yağlı ayçiçeği tohumu ithal ettiğive ayçiçeği tohumunun % 40 oranında ayçiçeği yağı içerdiği dikkate alındığında, Türkiye’nin ayçiçeğiyağı tüketiminin 150.000 tonunun veya % 26’sinin da ek olarak ithalata bağımlı olduğunusöylenebilir. Ek olarak, % 20 oranında ayçiçeği yağı ithalatını dikkate alındığında, yerli ayçiçeği yağıtüketiminin % 46’sı ithalatla doğrudan veya dolaylı olarak karşılandığı görülmektedir.3 Veriler A.B.D. Ulusal Ayçiçeği Derneği (USA National Sunflower Association) web sitesinden alınmıştır.http://www.sunflowernsa.com/stats/world-supply/ Ziyaret Tarihi: 24 Ekim 201057