Doktora Tezi - Tarımsal Ekonomik Araştırma Enstitüsü

Çizelge 4.10 Margarin üretim ve ihracatı (Anonim 2006b)TÜKETİM (ton) 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005Kağıtlı 144.495 143.387 154.290 144.993 133.736 144.073 130.910 128.505 125.748Kase 23.081 24.841 27.854 26.227 26.298 27.139 28.640 32.171 39.015Toplam Kahvaltılık Margarin (ton) 167.576 168.228 182.144 171.220 160.034 171.212 159.550 160.676 164.763Yemeklik Margarin (ton) 74.194 64.638 77.868 66.337 70.621 65.434 59.121 56.755 64.849Endüstriyel Margarin 44.871 42.774 32.769 38.925 37.543 40.525 46.254 52.039 58.199Gıda Endüstrisi Yağı 118.997 93.478 128.908 123.818 126.016 142.218 153.745 176.598 199.997Toplam Endüstriyel Margarin (ton) 163.868 136.252 161.677 162.743 163.559 182.743 199.999 228.637 258.196TOPLAM TÜKETİM 405.638 369.118 421.689 400.300 394.214 419.389 418.670 446.068 487.808TOPLAM İHRACAT 154.381 128.166 94.776 78.864 78.762 86.682 125.532 96.425 144.185GENEL TOPLAM (ton) 560.019 497.284 516.465 479.164 472.976 506.071 544.202 542.493 631.993Türkiye margarin sektörü ile ilgili bilgiler Çizelge 4.10’da verilmiştir. Toplam tüketim 2005 yılında487 bin ton iken, bu tüketimin % 34’ü kahvaltılık, % 13’ü bitkisel, yarısından fazlası ise endüstriyelamaçlı kullanılmaktadır. Dikkat çeken önemli husus diğer bitkisel yağ türlerinin tüketimindeki artışı1997–2005 yılları arasında margarin tüketiminde göremememizdir. 1997 yılında 242 bin ton civarındaolan margarin tüketimi (kahvaltılık ve bitkisel), 2005 yılında 230 bin tona gerilemiştir. Bu dönemdenüfus artışının da söz konusu olduğunu dikkate alınırsa, kişi başında margarin tüketiminde önemligerileme olduğu söylenilebilir.Margarin pazarında tüketici güvenini kazanmış önemli markalar ve yerli firmalar vardır. Türkiye’demargarin pazarında faaliyet gösteren önemli margarin üreticileri arasında Unilever, Doğu Yağ, Marsa,Paksoy, Tariş, Trakya Birlik, Turyağ-Türk, Henkel, Besler, Eryağ, Emin Tarım ve Küçükbaybulunmaktadır. Rekabet Kurulunun raporuna esasen 1999 yılında Unilever’in margarin sektöründepazar payı Sana, Rama, Becel, Aymar markaları ile % 44’e eşittir. Global oyuncu olan Unileverfirması ayçiçeği yağı pazarında Yudum markası ile % 18, mısırözü yağı pazarında Komili Sırmamarkası ile % 38, zeytinyağı pazarında ise Komili markası ile % 39’luk pazar payını elindebulundurmaktadır (Anonim 2000).4.3 Türkiye Bitkisel Yağ Sektörünün SorunlarıTürkiye’de bitkisel yağ sektörünün çeşitli sorunları bulunmaktadır. Bu sorunların çözümü baştaTürkiye yağlı tohum üretiminin artırılmasına bağlıdır. Ayrıca bitkisel yağ sanayinin ihtiyaç duyduğukaliteli hammaddenin temin edilmesinde öncelikle yurtiçi yağlı tohum üretimini artıracak politikalargeliştirilmelidir. Özellikle kanola üretiminin yaygınlaştırılması hem çiftçi gelirini artıracak, hem desanayinin ihtiyaç duyduğu yağlı tohum ihtiyacının karşılanmasına yardımcı olacaktır.Sektörün gelişmesini engelleyen en önemli faktörlerden birisi dolumculuktur. İşletmeler karşılaştıklarıfinansman ve pazarlama sorunlarını çözmek için toptan dökme yağ satışı yapmaktadırlar. Genelliklekalitesi düşük olan bu yağlar, piyasa fiyatlarının standart yağ fiyatlarından düşük olması nedeniyletaşra pazarlarında alıcı bulmaktadır. İlkel şartlarda taşınıp ambalajlanan ve bir standardı bulunmayanyağlar aynı zamanda insan sağlığını tehdit etmektedir. Türkiye’de sektörün geleceği ve tüketicilerin63