You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Stanisław Bieleń<br />
polowej zatwierdzono w dniu, w którym ogłoszono mobilizację. Rezerwy nie<br />
zdołano wyszkolić zgodnie z aktualnymi wymogami i tu brak kompetentnych<br />
oficerów i podoficerów będzie miał poważne konsekwencje. Mimo wszystko<br />
armia, znajdująca się w całkowitym bezładzie, w stosunkowo krótkim czasie<br />
została przekształcona w jednolity instrument bojowy, choć technicznie ustępujący<br />
niemieckiemu. Zaniedbania okazały się zgubne dla przemysłu, zwłaszcza<br />
produkcji broni i amunicji” [Mannerheim C. G.1996, s. 43-44].<br />
Mimo braków w uzbrojeniu, w strategii rosyjskiej wojna miała mieć charakter<br />
ofensywny. Trudno było to sobie inaczej wyobrazić, skoro od 1700 r. Rosja<br />
stoczyła 38 wojen, z których 36 było ofensywnych [Chwalba A. <strong>2014</strong>, s. 66-67].<br />
Niemcy lekceważyły jednak Rosję jako „kolosa na glinianych nogach”. W Berlinie<br />
dobrze wiedziano, że produkcja rosyjskich fabryk zbrojeniowych pokrywała<br />
mniej niż 2/3 przewidywanego zapotrzebowania na pociski artyleryjskie i mniej<br />
niż połowę zapotrzebowania na karabiny. Musiało odbić się to na skuteczności<br />
armii. Spośród wszystkich potęg Rosja była jednak państwem najludniejszym<br />
(167 mln, gdy na drugim miejscu były Niemcy z 68 mln ludności), co dawało<br />
jej potężne możliwości mobilizacyjne.<br />
Mimo że późniejsza radziecka historiografia przedstawiała państwo jako<br />
będące w stanie katastrofy, to jednak wielu obserwatorów, m.in. włoski attaché<br />
w Rosji w 1915 r. Eduard Ropolo, czy gen. Józef Dowbor-Muśnicki, szef I Korpusu<br />
Polskiego w Rosji, utrzymywało, że naprawdę katastrofę spowodowało<br />
rozprzężenie w szeregach armii, niejako rozwalenie jej od środka, a także pogłębiająca<br />
się degrengolada na szczytach władzy. Nie bez znaczenia były rosnące<br />
wpływy carycy Aleksandry i Rasputina, a z dzisiejszej perspektywy należałoby<br />
dodać także niemieckich, niezwykle skutecznych służb specjalnych. Apogeum<br />
kryzysu przypadło na przełom 1916 i 1917 r., kiedy ze względu na rosnące oburzenie<br />
społeczne, demoralizację armii i liczne dezercje, przechodzenie na stronę<br />
strajkujących, państwo rosyjskie straciło sterowność. Mikołaj II pogrążony<br />
w depresji stracił orientację i poparcie wszystkich sił politycznych (do mieńszewików,<br />
bolszewików i kadetów dołączyli konserwatyści i nacjonaliści). Śmierć<br />
Rasputina z rąk księcia Jusupowa nie zmieniła sytuacji. W wyniku wydarzeń<br />
lutowych 1917 r. (buntu chlebowego) doszło do powołania Rządu Tymczasowego<br />
z Georgijem Lwowem na czele, zaś car Mikołaj II abdykował na rzecz<br />
brata Michała (2/15 marca 1917 r.), który ostatecznie władzy nie przyjął. Pogorszenie<br />
sytuacji ekonomicznej sprzyjało wzrostowi nastrojów rewolucyjnych,<br />
ogromne przemieszczenia ludności zachwiały systemem aprowizacji, zakłóciły<br />
też produkcję rolną. W 1917 r. nastąpiła lawina zdarzeń, które pociągnęły za<br />
sobą zasadnicze przemiany ustrojowe. Przewrót bolszewicki zadecydował<br />
100<br />
IZ Policy Papers • nr <strong>13</strong>(I) • www.iz.poznan.pl
Change language