You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Piotr Madajczyk<br />
[Chwalba A. <strong>2014</strong>] o „samobójstwie Europy”, aczkolwiek środkowoeuropejska<br />
specyfika jest w niej zbyt słabo wyartykułowana. Ciekawsza pod tym względem<br />
jest praca Włodzimierza Borodzieja i Macieja Górnego [Borodziej W., Górny M.<br />
<strong>2014</strong>], której autorzy chcą włączyć narrację mieszkańców regionów położonych<br />
na wschód i południowy wschód od Niemiec do narracji europejskiej, zarazem<br />
ukazując jej odmienność, jak i akcentując, że: „To była nasza wojna”.<br />
Kolejna zmiana, ułatwiająca recepcję w Polsce historii I wojny światowej,<br />
to przesunięcie zainteresowań w stronę badania obszarów niepolitycznych:<br />
społecznych, ekonomicznych, etnicznych czy też religijnych. Odpowiada to<br />
szerszym trendom, mającym przybliżyć historię młodym ludziom. Pod tym<br />
hasłem organizowane są konferencje i wystawy w Niemczech.<br />
Obszar społeczny, czy też społeczno-ekonomiczny, jest ogromnie ważny.<br />
Ziemie polskie zostały ciężko doświadczone działaniami wojennymi, co jeszcze<br />
wzmocniła surowa zima 1914 r. Wojna nie dotknęła jedynie ziem polskich<br />
wchodzących w skład państwa niemieckiego, objęła jednak większość obszarów,<br />
które po 1918 r. weszły w skład państwa polskiego. Ruchomy front, w porównaniu<br />
z Zachodem, przyniósł więcej zniszczeń i cierpień ludności cywilnej niż<br />
wojna pozycyjna.<br />
Obok zniszczenia miast, wsi i utraty dobytku równie ważne było naruszenie<br />
struktur społecznych i systemu wartości. Chociaż trwało to długo, ale powracają<br />
wątki, na które wskazywał ponad 20 lat temu Roman Wapiński. Cytował<br />
wspomnienia Stanisława Pigonia, w których ten opisywał wpływ Wielkiej<br />
Wojny na wieś małopolską: „Pod względem etyki społecznej ucierpiała wieś<br />
małopolska wskutek doświadczeń wojennych, wskutek destrukcyjnego wpływu<br />
rozpasania wojsk przechodzących, wreszcie wskutek rozluźnienia zasad<br />
moralnych dokonanego w psychice tych, co żyć musieli dłużej w szeregach<br />
wojskowych. (…) Przemoc, gwałt jako regulator stosunków międzyludzkich<br />
– wszystko to w przeróżnej formie i natężeniu, a zawsze to samo w każdej<br />
z tych armii – przewalało się przez wieś tam i z powrotem, jak plugawa, ohydna<br />
fala błota. Czyż mógł z tego nie pozostać osad” [Wapiński R.1991, s. 235].<br />
Wapiński wymieniał ponadto jako problemy osłabienie prestiżu wyższych<br />
warstw społecznych i negatywny wpływ doświadczenia utraty dorobku całego<br />
życia – zamęt ekonomiczny, bezwartościowe pieniądze, poczucie bezsensu<br />
oszczędzania. Ponadto jednak I wojna światowa była potężnym impulsem,<br />
przyspieszającym procesy demokratyzacji – społecznej, prawnej, obyczajowej.<br />
Burzyła tradycyjne bariery społeczne, aktywizowała kobiety, czyniła społeczeństwa<br />
równiejszymi [Wapiński R. 1991, s. 235-24]. Dlatego warto zwrócić<br />
uwagę na zainteresowania badawcze nad zmieniającą się podczas wojny rolą<br />
<strong>13</strong>6<br />
IZ Policy Papers • nr <strong>13</strong>(I) • www.iz.poznan.pl
Change language