Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Grzegorz Gąsior<br />
jako motto książki o Legionach czechosłowackich autorstwa Karla Pichlíka,<br />
Bohumíra Klípy i Jitki Zabloudilovej z 1996 r.: „Wojna jest czymś strasznym,<br />
nieludzkim, szczególnie ta wojna. Ale wojna nie jest złem największym – żyć<br />
bez honoru, być niewolnikiem, niewolić i wiele innych rzeczy jest jeszcze gorsze.<br />
Wojna jest złem, ale obrona jest moralnie dopuszczalna i konieczna, chociaż<br />
niełatwo jest określić dokładnie, gdzie zaczyna się obrona, a gdzie przemoc”<br />
[Pichlík K., Klípa B., Zabloudilová J. 1996, s. 5]. Według autorów wspomnianego<br />
opracowania, rola legionów jest jednoznacznie pozytywna – położyły one ideowe<br />
podwaliny armii czechosłowackiej, a podczas II wojny światowej stanowiły<br />
przykład dla ruchu oporu oraz formacji czechosłowackich za granicą. Zwalczanie<br />
tych tradycji przez komunistów było elementem demontażu demokracji<br />
i ograniczania suwerenności państwowej [Pichlík K., Klípa B., Zabloudilová J.<br />
1996, s. 255]. Autorzy książki zwrócili też uwagę, że urzeczywistnienie dążeń<br />
Niemiec do zdominowania Europy Środkowej, Bałkanów i Bliskiego Wschodu<br />
pogrzebałoby szanse na demokratyczne i federalizacyjne reformy w monarchii<br />
austro-węgierskiej i realizację dążeń politycznych Czechów [Pichlík K., Klípa<br />
B., Zabloudilová J. 1996, s. 9-10; Pichlík K. 1997, s. <strong>13</strong>-14]. Podobnie sądzi inny<br />
czeski badacz I wojny światowej, Petr Prokš, którego zainteresowania koncentrują<br />
się na międzynarodowych aspektach tego konfliktu. Uważa on, że monarchię<br />
habsburską mogło uratować jedynie udzielenie większych praw narodom<br />
monarchii w drodze federalizacji kraju i zwiększenie praw demokratycznych,<br />
od razu jednak zastrzega, że było to nierealne ze względu na podporządkowanie<br />
Wiednia polityce Berlina [Prokš P. 2011, s. 253-254].<br />
Kluczową rolę w tradycji walki legionów czechosłowackich o niepodległość<br />
odgrywa bitwa pod Zborowem z 2 lipca 1917 r., w której odniosły one zwycięstwo<br />
nad oddziałami austro-węgierskimi. Bitwa ta nagłośniła sprawę czechosłowacką<br />
na świecie, ukazała, że Czesi wraz ze Słowakami walczą aktywnie po stronie<br />
Ententy o oderwanie się od Austro-Węgier i utworzenie własnego państwa.<br />
Bitwa pod Zborowem stała się symbolem walki o wolność narodową. Jak jednak<br />
zauważył jeden z czołowych czeskich badaczy I wojny światowej Ivan Šedivý,<br />
wieści o tym starciu nie wywołały w kraju masowego ruchu antyaustriackiego,<br />
zwiększyły natomiast nieufność Niemców w Czechach zarówno wobec swoich<br />
czeskich współziomków, jak również wobec własnej monarchii [Šedivý I. 1997,<br />
s. 44-45]. Legendę Zborowa jako element narodowej mitologii rozpatrywał<br />
z kolei Jan Galandauer [Galandauer J. 2002] W tradycji czeskiej starcie pod<br />
Zborowem posiada swój dodatkowy wymiar tragiczny. Naprzeciwko legionów<br />
czechosłowackich w bitwie tej stanęły pułki złożone przeważnie z Czechów<br />
116<br />
IZ Policy Papers • nr <strong>13</strong>(I) • www.iz.poznan.pl
Change language