You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Dariusz Wybranowski<br />
a stamtąd przenieść na teren Grecji kontynentalnej i odbudować częściowo swój<br />
potencjał zbrojny [ Prelević M. 1998, s. 8 i n.; Nedok A.S. 2006; Szczepański W.<br />
<strong>2014</strong>, s. 218-232]. Razem z francuskim korpusem ekspedycyjnym, który swą<br />
ofensywą z Salonik doprowadził do klęski Bułgarii, od 1918 r. wojska serbskie<br />
przystąpiły do wyzwalania kraju, tak iż do listopada został oczyszczony z sił<br />
okupantów. Obecne krótkie studium ma na celu odpowiedzieć na kilka pytań:<br />
W jakim stopniu pamięć na temat Wielkiej Wojny starano się zachować przed<br />
II wojną światową w państwie Karađorđeviciów na polu historiografii, sztuki<br />
i literatury oraz polityki Podobnie też należy zapytać – jak czyni się to w czasach<br />
nam współczesnych, tj. w powstałej w 2006 r. Republice Serbii, a zwłaszcza<br />
w setną rocznicę początku wybuchu I wojny światowej<br />
1. Pamięć o I wojnie w historiografii serbskiej.<br />
Wybór problemów<br />
W nowo powstałym Królestwie Serbów, Chorwatów i Słoweńców (od 1929 r.<br />
Królestwie Jugosławii) stosunkowo szybko przystąpiono do czynnego kultywowania<br />
pamięci o niedawno zakończonej Wielkiej Wojnie, jak i udziału w niej<br />
Serbii i skutków dla wielu jej mieszkańców. W wydanej w latach 1924-1939<br />
31-tomowej pracy zbiorowej Veliki rat Srbije za oslobođenje i ujedinjenje Srba,<br />
Hrvata i Slovenca (Wielka Wojna Serbii za wyzwolenie i zjednoczenie Serbów,<br />
Chorwatów i Słoweńców) pod redakcją Sztabu Generalnego Armii i Marynarki<br />
(nakładem drukarni Ujedinjenje) już sam tytuł bardzo wiele mówił o doniosłej<br />
roli Serbów w dziele zjednoczenia narodów południowosłowiańskich Bałkanów<br />
Zachodnich i ich wyzwoleniu spod panowania habsburskiego tak przed, jak<br />
i w trakcie Wielkiej Wojny [Veliki Rat... 1924-1939]. Spektakularnym zwycięstwom<br />
serbskim, m.in. w bitwach o Cer i Jadar czy nad rzeką Kolubarą w 1914 r.,<br />
a także działaniom militarnym Serbów na obszarze Bośni w tymże roku poświęcona<br />
została wydana w 1933 r. książka dwóch autorów – Serba i Francuza<br />
[Naumović Mjr, Desmazes Ppłk 2012, s. 9 i n.]. Można dodać jako uzupełnienie,<br />
że działania zbrojne armii serbskiej w 1914 r. na obszarze Podrinja zostały krótko<br />
scharakteryzowane przez znanego historyka wojskowości Mitara Đurišicia<br />
[Ðurišić M., Prvi svetski...].<br />
Literatura historyczna i pozycje z beletrystyki są tu bardzo liczne i ich<br />
omówienie znacznie przekroczyłoby ramy niniejszego studium [Zieliński B.<br />
1998]. Jednym z wielu przykładów może być tu m.in. wydana w 1954 r. książka<br />
członka Instytutu Historyczno-Wojennego z Belgradu (Vojnoistorijski Institut)<br />
Milana Zeleniki, Rat Srbije i Crne Gore 1915 (Wojna Serbii i Czarnogóry 1915),<br />
omawiająca działania wojenne na terenie obu tych państw, które na kilka lat<br />
122<br />
IZ Policy Papers • nr <strong>13</strong>(I) • www.iz.poznan.pl
Change language