1101_PP 13_2014 Internet popr

Jadwiga Kiwerska
Chociaż liczby te nie wytrzymują porównania z wysiłkiem państw europejskich:
1,4 mln Francuzów straciło życie, co stanowiło 73,3% armii francuskiej
(w przypadku Rosji odsetek ten wynosił 76,3%), straty brytyjskie to 750 tys.
zabitych i półtora miliona rannych; Niemcy straciły ponad 1,7 mln żołnierzy,
a Austro-Węgry – 1,2 mln, to pozostaje jednak faktem, że pierwszy raz w historii
Stanów Zjednoczonych ich obywatele ginęli w Europie, z dala od swej
ojczyzny, i to w walce o cele, których tak naprawdę powszechnie w Ameryce
nie rozumiano. Poniesiono ogromne koszty: ludzkie, materialne, finansowe
– i to były fakty wymierne, wszystko inne pozostawało w sferze trudnej do
wytłumaczenia przeciętnemu Amerykaninowi.
Podobnie trudno było zaszczepić na gruncie amerykańskim poparcie dla
działań Wilsona, który zamierzał realizować w Europie swe koncepcje i wizje,
wyrażone najpełniej w programie czternastu punktów [Sierpowski S. 1989,
s. 34-35]. Wszak w zamyśle prezydenta zaangażowanie Ameryki w Europie nie
miało ograniczyć się tylko do czasu wojny i toczonych na europejskich frontach
bitew. Realizując amerykańskie posłannictwo, misję „walki o demokrację,
o prawa i wolność dla wszystkich narodów, o ostateczny pokój” [A Day..., s. 299],
prezydent Wilson poświęcił się niemal bez reszty uporządkowaniu spraw w
Europie i zaprowadzeniu po wojnie trwałego ładu na kontynencie. I cokolwiek
powiedzieć o różnych błędach popełnionych podczas konferencji paryskiej,
to idealizm prezydenta Wilsona odcisnął wówczas trwały ślad na wizerunku
Stanów Zjednoczonych i ich polityce, pozostawiając także spuściznę na kontynencie
europejskim, choćby w postaci nowych lub odbudowanych po wojnie
suwerennych państw w Europie Środkowo-Wschodniej.
Na straży nowego ładu międzynarodowego zaaprobowanego w Wersalu miała
stać Liga Narodów, w której demokracja rozciągnęłaby się na dziedzinę polityki
zagranicznej i dyplomacji i w której Ameryka odgrywałaby niepoślednią rolę.
Fundamentem Ligi Narodów była zasada bezpieczeństwa zbiorowego, czyli
zagwarantowania wszystkim członkom tej organizacji pomocy na wypadek zagrożenia.
Inną przesłanką „wiecznego pokoju” w Europie miało być powszechne
rozbrojenie, którego zasady amerykański prezydent starał się – w dużej mierze
nieskutecznie – ale jednak promować w Europie. Podobnie nie udało się zrealizować
na gruncie europejskim innej zasady wyrażonej w programie czternastu
punktów – „pokoju bez zwycięzców i zwyciężonych”. Zwycięzcy przejęli część
zdobyczy wojennych, w wymiarze terytorialnym, materialnym i finansowym,
pokonani zaś musieli ponieść karę, jakkolwiek uniknęli wielu najgorszych
konsekwencji – choćby dzięki Wilsonowskiej koncepcji reintegracji Niemiec
[Kiwerska J. 1995, s. 69-73].
80
IZ Policy Papers • nr 13(I) • www.iz.poznan.pl