1101_PP 13_2014 Internet popr

Jacek Tebinka
Tradycja chwały
w Wielkiej Brytanii 1
Streszczenie: Ogrom strat i znamienne dla Wielkiej Brytanii skutki Wielkiej Wojny
do dziś inspirują debatę brytyjskich historyków o rolę, jaką to państwo w niej odegrało,
sens przystępowania do zmagań wojennych i możliwość uniknięcia wojny. Podstawowym
jawi się też pytanie o co właściwie walczono
Brytyjczykom udało się umiejętnie powiązać obchody rocznicy początku wojny, którą
wygrali, z refleksją nad ogromem strat ludzkich, jakie zresztą nie tylko oni ponieśli.
Starają się także nadać zindywidualizowany charakter pamięci nad ofiarami wojny.
Brytyjskie obchody rocznicy I wojny światowej są jednymi z największych w Europie,
ale to nie tylko kwestia politycznych kalkulacji konserwatystów, ale przede wszystkim
znaczenia Wielkiej Wojny dla Brytyjczyków.
4 sierpnia 1914 r. Wielka Brytania i Niemcy rozpoczęły zmagania wojenne,
które zmieniły na zawsze oblicze Europy, świata, a także relacje między tymi
państwami. Po dzień dzisiejszy I wojna światowa jest najbardziej krwawym
konfliktem w jakim uczestniczyła Wielka Brytania, biorąc pod uwagę jej straty
ludzkie. Zanim 11 listopada 1918 r. przerwano działania zbrojne, w „Wielkiej
Wojnie”, jak ją nazwali Brytyjczycy, poległo 950 tys. żołnierzy i oficerów. 700 tys.
pochodziło z Wysp Brytyjskich, a pozostali z Kanady, Australii, Indii i innych
części Imperium [Butler D., Butler G. 1994, s. 483-484].
Pierwsza wojna światowa, w przeciwieństwie do drugiej, w niewielkim
stopniu spowodowała śmierć cywili na terytorium Wielkiej Brytanii. W wyniku
bombardowań przez niemieckie sterowce i samoloty oraz prób ostrzału nadmorskich
miejscowości przez okręty cesarskiej floty zginęło około 2 tys. ludzi.
Czteroletnia rzeź na polach bitew w Belgii i Francji dała podstawy do stworzenia
określenia „stracona generacja” dla prawie miliona brytyjskich poległych.
Prawie każda rodzina w Anglii, Szkocji i Walii straciła kogoś bliskiego na
wojnie. W Wielkiej Brytanii poległym poświęcono tysiące pomników i tablic,
wzniesionych i odsłoniętych po I wojnie światowej przez lokalne społeczności.
Niewiele jest miejscowości i wsi, z których wszyscy, którzy wyruszyli na wojnę,
zdołali powrócić. Lista osób poległych w pierwszej wojnie światowej jest zazwyczaj
na tablicach pamiątkowych kilka razy dłuższa niż w drugiej. Nic dziwnego
skoro tylko pierwszego dnia bitwy nad Sommą (1 lipca 1916 r.) zginęło aż 20 tys.
Brytyjczyków. Był to najbardziej krwawy dzień w historii armii brytyjskiej.
1
Część artykułu ukazała się w Pomocniku Historycznym „Polityki” 2014, nr 3.
IZ Policy Papers • 13(I) • www.iz.poznan.pl 67