You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
WSTĘP<br />
Rok 1914 – symboliczny początek wieku,<br />
który zmienił świat<br />
Rok wybuchu I wojny światowej jest uznawany za cezurę wyznaczającą<br />
„długi koniec” XIX w., oznaczającą koniec sposobu funkcjonowania osiemnastowiecznej<br />
Europy i ówczesnego stylu prowadzenia polityki zagranicznej.<br />
Wielka Wojna lat 1914-1918 rozpoczęła wiek konfliktów i globalnych<br />
podziałów. Jej skala była nieporównywalna z wcześniejszymi konfliktami<br />
zbrojnymi. Po raz pierwszy działania wojenne spolaryzowały świat, angażując<br />
jednocześnie 33 państwa i niewiele pozostawiając neutralnymi. W działania<br />
zbrojne zaangażowanych zostało 65 mln żołnierzy. Poległo około 8 mln ludzi,<br />
ponad 20 mln zostało rannych i prawie 8 mln uznano za zaginionych. Trauma<br />
ofiar, bezpośrednich i pośrednich, dotknęła całą Europę.<br />
Wojnę <strong>popr</strong>zedziły drżenia struktur społeczno-politycznych i ekonomicznych,<br />
odczuwalne szczególnie w Europie, a wynikające z rywalizacji między<br />
dwoma głównymi blokami państw sojuszniczych: Trójprzymierzem (Niemcy,<br />
Austro-Węgry, Włochy) i Trójporozumieniem (Francja, Wielka Brytania, Rosja).<br />
Bezpośrednio na wybuch wojny wpłynęły konflikty: niemiecko-brytyjski,<br />
niemiecko-francuski, niemiecko-rosyjski, austriacko-rosyjski i austriackoserbski.<br />
Rozpoczęcie Wielkiej Wojny zapoczątkował dokonany w Sarajewie<br />
28 czerwca 1914 r. zamach na austro-węgierskiego następcę tronu arcyksięcia<br />
Franciszka Ferdynanda i jego żonę Zofię. Wydarzenie to doprowadziło do<br />
wypowiedzenia przez Austro-Węgry wojny Serbii, co nastąpiło 28 lipca. Kilka<br />
dni przełomu lipca i sierpnia 1914 r. zdominowały stawiane przez państwa<br />
ultimata i następujące w wyniku ich niespełnienia wypowiedzenia wojny.<br />
Powiązania sojusznicze między państwami wywołały lawinowy wzrost liczby<br />
państw uwikłanych w konflikt, który ostatecznie toczył się między państwami<br />
centralnymi: Niemcami, Austro-Węgrami, Turcją, Bułgarią a państwami<br />
Ententy: Francją, Wielką Brytanią, Rosją oraz Włochami, Serbią, Stanami<br />
Zjednoczonymi. Kończąca czteroletnie starcia zbrojne konferencja pokojowa<br />
w Paryżu niosła nadzieję na trwały pokój na świecie, a podpisany 28 czerwca<br />
1919 r. traktat wersalski, ustanawiający nowy ład międzynarodowy, wraz<br />
z kolejno zawieranymi traktatami z sojusznikami Niemiec, miały stworzyć<br />
dobre warunki do budowy bezpieczeństwa i wolności. Późniejsze losy świata<br />
zweryfikowały te założenia.<br />
IZ Policy Papers • <strong>13</strong>(I) • www.iz.poznan.pl 7
Change language