1101_PP 13_2014 Internet popr

Znaczenie I wojny światowej w Rosji
badań historycznych może wytrzymać wiele tak samo prawdopodobnych
opisów lub narracji” [Klimowicz T. 2014, s. 54]. Jednym z następstw I wojny
światowej i rewolucji rosyjskiej był podział świata na przeciwstawne bloki ideologiczne
i ustrojowe. Tak było w sferze obiektywnej. W sferze subiektywnej,
poznawczej, jako konsekwencja tego podziału zrodził się natomiast dualizm
aksjologiczny. Aby zrozumieć historię, należało często dokonywać etycznego
i ideowego wyboru i stanąć po którejś ze stron. To doprowadziło do tego, że
wiek XX wymaga obecnie rewizji narracji historycznej, dyktowanej często
przez wybory ideologiczne.
Trzecia uwaga dotyczy pamięci historycznej na temat nie tylko Wielkiej
Wojny, ale i Imperium Rosyjskiego. W czasach „zimnej wojny” ideologizacja
utrudniała obiektywizację historii, także tej sprzed rewolucji bolszewickiej.
Każda ze stron ideologicznych podziałów łatwo przechodziła do porządku nad
zakwalifikowaniem państwa rosyjskiego sprzed 1917 r. jako wyjątkowo nieprzyjaznego,
a w Europie wręcz egzotycznego. O ile zanegowanie caratu przez
bolszewików i późniejszy ZSRR wydaje się zrozumiałe, o tyle trudno jest pojąć
ten brak obiektywizmu po stronie zachodniej. Powszechnie uważano tam
Rosję carską za państwo anachroniczne pod względem ustrojowym, groźne ze
względu na swój ekspansjonizm i imperializm. Nie można jednak zapominać,
że mocarstwa zachodnie, nawet gdy były wtedy bardziej demokratyczne, także
prowadziły w tym samym czasie ekspansję imperialistyczną. Zaś dynastowie
w większości państw europejskich, wraz z carem rosyjskim, stanowili jedną
wielką rodzinę. Na pogrzebie królowej Wiktorii w 1901 r. spotkała się cała
europejska rodzina cesarzy, królów i książąt, dla których była ona ciotką lub
babką. W 1914 r. na tronach europejskich zasiadało siedmiu jej potomków,
a Mikołaj II Romanow i Jerzy V byli podobni do siebie „jak dwie krople wody”
[Chwalba A. 2014, s. 46].
Czwarta uwaga skupia się na zakwalifikowaniu Rosji do państw „zwyciężonych
i pokonanych”, gdy tak naprawdę nie tylko należała ona do koalicji
zwycięskiej, która – już bez niej – w Wersalu podyktowała pokój, ale i wpływała
na bieg zdarzeń, jako największa z potęg, począwszy od pierwszych działań
wojennych na froncie w Prusach i Królestwie, w Galicji i Karpatach oraz na
Kaukazie. Paradoks historii sprawił, że poprzez upadek imperium Rosja stała
się ofiarą wojny, ale czy na pewno stała się państwem zwyciężonym i pokonanym
Z krótkiej perspektywy patrząc, zapewne tak, ale w perspektywie długiej
w obronie Słowian na Bałkanach; Francja, największy wróg Niemiec i sojusznik Rosji, oraz Wielka
Brytania, broniąca swojego imperium przed zakusami Niemiec [Clark Ch.M. 2012]. Nie brakuje
opinii, sięgających do tez znanych w historiografii już w okresie międzywojennym, że główną
winę za wybuch Wielkiej Wojny ponosi Rosja [MacMeekin S. 2011; por. Evans R.J. 2011].
IZ Policy Papers • 13(I) • www.iz.poznan.pl 95