1101_PP 13_2014 Internet popr

Niemcy – początki sporu o winę za I wojnę światową
w ręce władz militarnych. (...) Rozmiary winy wszystkich uczestników może
stwierdzić tylko bezstronne badanie, neutralna komisja, przed którą dojdą do
głosu główne postaci tragedii i przed którą staną otworem wszystkie archiwa”
[Brockdorff-Rantzau b. d., s. 113-114] 20 .
Brockdorff-Rantzau nie negował całkowicie odpowiedzialności Niemiec,
wyrażał również ubolewanie z powodu pogwałcenia neutralności Belgii oraz
przestępstw wojennych, choć nie omieszkał dodać, ze dopuszczały się ich
wszystkie strony konfliktu, wskazując np. na niemieckie ofiary cywilne głodu
wywołanego przedłużoną blokadą morską. W nocie z 13 maja 1919 r. Brockdorff-Rantzau
odrzucił uzasadnianie reparacji winą za wojnę (art. 231), podkreślając:
„Naród niemiecki nie chciał wojny i nigdy by nie przedsięwziął wojny
agresywnej. W świadomości narodu niemieckiego ta wojna była zawsze wojną
obronną” 21 . Szczegółowe uzasadnienie tego poglądu znalazło się w obszernym
opracowaniu zbijającym tezy zawarte w alianckim raporcie z 29 marca 1919 r.,
który uzyskano nielegalnie za pośrednictwem ambasady w Hadze. W Auswärtiges
Amt przygotowano w tym celu odpowiedni elaborat, opatrzony aneksami
dokumentacyjnymi, który miał być jednak oficjalnie firmowany przez osoby
z zewnątrz, cieszące się powszechnym autorytetem. Członek niemieckiej
delegacji w Paryżu Bernhard Wilhelm von Bülow w piśmie do Auswärtiges
Amt (15 maja 1919 r.) wyjaśniał: „Naszym zamiarem jest powołanie komisji
profesorów do zbadania raportu przeciwnika. Jej ocena nie będzie dla rządu ani
wiążąca, ani zobowiązująca. Będzie ona mogła bez kłopotu odeprzeć główne
punkty oskarżenia przeciwnika i powinna przedstawić materiały z wydarzeń
poprzedzających wojnę, pokazujące, że Ententa, w pierwszej linii Rosja, od
lat igrała z wojną. (...) Tak więc celem naszej akcji nie jest poruszanie kwestii
winy, które doprowadzi do nieskończonych i bezcelowych dyskusji, lecz propagowanie
sprawiedliwego rozłożenia odpowiedzialności. Dlatego nasza komisja
profesorów nie wyda żadnego wyroku w sprawie winy, nikogo nie oskarży,
lecz ponownie zaapeluje o bezstronne przebadanie zagadnienia” 22 . Do Paryża
pośpiesznie wezwano Hansa Delbrücka, Albrechta Mendelssohn Bartholdy,
Grafa Maxa Montgelasa i Maxa Webera, którzy jednak wprowadzili szereg
zmian i poprawek w dokumencie wcześniej przygotowanym. W ten sposób
20
Zob. Rede des Grafen Brockdorff-Rantzau vom 7. Mai 1919, w: Das Deutsche Weissbuch über
die Schuld am Kriege, Berlin 1927 (II wyd.), s. 1 i 2.
21
Note des Grafen Brockdorff-Rantzau vom 13. Mai 1919, w: Das Deutsche Weissbuch über die
Schuld am Kriege, Berlin 1927 (II wyd.), s. 4.
22
Legationssekretär von Bülow an den Unterstaatssekretär im Auswärtigen Amt Freiherr Langwert
von Simmern, w: Akten zur deutschen Auswärtigen Politik 1918-1945, Serie A, Bd. II,
Göttingen 1984, s. 50.
IZ Policy Papers • 13(I) • www.iz.poznan.pl 27