1101_PP 13_2014 Internet popr

Dariusz Wybranowski
W tym samym 2013 r. uroczyście uczczono 99. rocznicę bitwy nad rzeką Kolubarą
i kolejne wielkie zwycięstwo serbskie odniesione w 1914 r. Upamiętnieniem
tej bitwy jest cerkiew, będąca jednocześnie pomnikiem, pod wezwaniem
św. Dymitra (sv. Dimitrija), znajdująca się w miejscowości Lazarevac. Podczas
tej uroczystości, podobnie jak i w tych pod pomnikiem na Cerze, udział wziął
w licznej asyście wspomniany premier Ivica Dačić. Na tamtejszym cmentarzu
znajdują się groby około 40 tys. poległych w bitwie żołnierzy serbskich i austrowęgierskich.
W swym przemówieniu serbski premier nawiązał do pamięci
o obchodach zbliżającej się 100. rocznicy bitwy, a także mówiąc o ofierze życia
żołnierzy obu armii, wskazał na bezsens wielkiej rzezi, zwanej „Wielką Wojną”,
po to by już nigdy w Europie nie powtórzył się podobny konflikt [Obeležena...,
2014].
Problem brutalnych represji wobec ludności serbskiej na terenie ówczesnej
serbskiej Macedonii i polityka planowej jej eksterminacji, czystek etnicznych
i wysiedlenia przez okupacyjną administrację bułgarską znalazły ostatnio odbicie
także i w polskiej literaturze przedmiotu [Gibas-Krzak D. 2014, s.110-125]. Należy
tu wspomnieć, celem uzupełnienia, o miejscu pamięci powstałym wprawdzie
poza terenem Serbii, lecz upamiętniającym tragedię i martyrologię jej ludności
podczas I wojny światowej. W pierwszych latach XXI w. na greckich wyspach
Korfu i Vido wzniesiono mauzolea i pomniki upamiętniające śmierć około 10 tys.
żołnierzy i cywili serbskich, którzy zmarli z różnych przyczyn podczas exodusu
ku Adriatykowi na przełomie 1915 i 1916 r. [Jovanović R. 2014].
3. Serbska polityka historyczna i współczesne inicjatywy
polityczne upamiętniające 100. rocznicę Wielkiej Wojny
Niewątpliwie jedną z najbardziej doniosłych inicjatyw w historiografii europejskiej,
w tym także krajów bałkańskich i serbskiej, była międzynarodowa konferencja
„Wielka Wojna: Uwarunkowania regionalne i kontekst globalny” („The
Great War: Regional Approaches and Global Context. International Conference
on the Occasion of the First Centennial of the Beginning of World War One/Veliki
Rat: Regijonalni pristupi i globalni kontekst”), która odbyła się w Sarajewie
w dniach 18-21 czerwca 2014 r. z okazji 100. rocznicy wybuchu I wojny światowej
[Naučna konferencija...]. Jej organizatorami było 8 instytutów historycznych
(m.in. z Regensburga, Grazu, Lublany, Budapesztu, Sofii), a uczestniczyło w niej
120 badaczy z różnych krajów (m.in. z Niemiec, Francji, Turcji, Austrii, Węgier,
Słowenii, Chorwacji, Bułgarii, Serbii, Macedonii, Bośni, Wielkiej Brytanii, USA,
a także z Polski). Gospodarzem całego przedsięwzięcia był Instytut Historii
124
IZ Policy Papers • nr 13(I) • www.iz.poznan.pl