You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Legioniści i gladiatorzy – Czechy<br />
(m.in. 35. Pilznieński i 75. Jindrzichohradecki Pułk Piechoty), walka przybrała<br />
więc charakter bratobójczy [Češi na frontách...].<br />
Postrzeganie I wojny światowej jako konfliktu wywołanego przez innych,<br />
w który Czesi zostali mimowolnie wciągnięci, wyraża też tytuł książki innego<br />
autora, Tomáša Zahradníčka, który swoje opracowanie porównujące drogi do<br />
niepodległości Czechów, Polaków i Ukraińców nazwał wymownie: Jak wygrać<br />
cudzą wojnę [Zahradníček T. 2000]. Jednocześnie autor ten zauważył, że tuż po<br />
zakończeniu światowego konfliktu nowo powstałe państwa od razu zaangażowały<br />
się w walki o granice: „Pod koniec wojny wielu ludzi – w tym większość<br />
polityków środkowoeuropejskich – najwyraźniej szczerze wierzyło, że po takim<br />
czyśćcu, powojenny świat będzie lepszy. Żadnych nowych skutecznych sposobów<br />
na rozwiązywanie swoich sporów jednak nie znaleźli” [Zahradníček T.<br />
2000, s. 185].<br />
Spośród innych głosów warto odnotować zdanie Martina Kučery, który<br />
stwierdził, że wyniki wojny – wśród nich uzyskanie niepodległości przez Czechosłowację<br />
– nie miały nic wspólnego z pierwotnymi przyczynami jej wybuchu,<br />
były jedynie ubocznym efektem [Kučera M. 2006, s. <strong>13</strong>1]. Z kolei Ivan Šedivý<br />
zauważył, że tak ogromnej katastrofy dla całej ludzkości, jaką była I wojna<br />
światowa, nie należy redukować wyłącznie do roli tła w niepodległościowej<br />
narracji [Češi na frontách...]. Jego fundamentalna dla dziejów ziem czeskich lat<br />
1914-1918 praca, która w <strong>2014</strong> r. doczekała się kolejnego wydania, koncentruje<br />
się na analizie życia społecznego na tym obszarze w czasie wojny we wszystkich<br />
aspektach, a nie na wojnie pojmowanej jako droga do niepodległości.<br />
Wspomnienia jego własnego dziadka, którego opowieści nie dało się umieścić<br />
w żadnej z oficjalnych narracji wojennych, skłoniły go do refleksji, że wojenne<br />
przeżycia były kwestią indywidualną: „wielka wojna” jest „przede wszystkim<br />
taka, jak ją sobie sami wyobrażamy i jaką ją chcemy mieć” [Šedivý I. <strong>2014</strong>, s.<br />
5]. Tematy społeczne związane z wojną poruszył także Rudolf Kučera w swojej<br />
pracy poświęconej życiu robotników i funkcjonowaniu organizacji robotniczych<br />
na ziemiach czeskich w omawianym okresie [Kučera R. 20<strong>13</strong>].<br />
Próbę zrewidowania tradycyjnego stereotypu Czechów opierających się<br />
monarchii habsburskiej podjął historyk wojskowości Josef Fučík, najpierw<br />
na łamach czasopisma „Střední Evropa” w 1994 r. [Fučík J. 1994], a w pełni<br />
w swojej książce obalającej legendę 28. Pułku Piechoty Austro-Węgier, składającego<br />
się w większości z Czechów, a rozwiązanego w 1915 r. przez dowództwo<br />
austriackie po tym, jak jego żołnierze przeszli na stronę Rosjan. Opierając się<br />
na własnej kwerendzie archiwalnej, Fučík dowodził, że większość żołnierzy<br />
28. pułku nie poszła do niewoli z własnej woli, ale na skutek trudnego położenia,<br />
IZ Policy Papers • <strong>13</strong>(I) • www.iz.poznan.pl 117
Change language