Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Piotr Szlanta<br />
Austria, Węgry – wspólna przeszłość,<br />
odmienne refleksje<br />
Streszczenie: Pamięć o I wojnie światowej nie odgrywa w dzisiejszej Austrii większej<br />
roli w debacie publicznej. Winą za jej rozpętanie obarcza się nacjonalizm i ekstremizm,<br />
podkreślając fundamentalne znaczenie procesu integracji europejskiej dla utrzymania<br />
pokoju na Starym Kontynencie. Na Węgrzech pamięć o pokoju z Trianon z 1920 r. pozostaje<br />
wciąż ważnym składnikiem tożsamości narodowej. Oba państwa kładą nacisk<br />
na upamiętnienie ofiar wojny i konieczność trwałego pojednania między narodami.<br />
Austria<br />
Jednym z przegranych I wojny światowej były Austro-Węgry, państwo<br />
o skomplikowanym ustroju (dualistycznym), w którym oba jego człony składowe<br />
– Austrię (Przedlitawię) i Węgry (Zalitawię) łączyła osoba monarchy, wspólna<br />
polityka zagraniczna, obronna, monetarna i celna. W wyniku konfliktu zbrojnego<br />
lat 1914-1918 mocarstwo to rozpadło się na szereg skonfliktowanych ze<br />
sobą państw sukcesyjnych. Do historii przeszła dynastia Habsburgów i zasada<br />
dualizmu, łacząca Austrię i Węgry od 1867 r. [Rauschensteiner M. 20<strong>13</strong>].<br />
W wyniku Wielkiej Wojny Austria przestała istnieć w kształcie terytorialnym<br />
i ustrojowym, w jakim funkcjonowała z grubsza od początków XVIII w.<br />
Na podstawie pokoju w Saint Germain zawartego 10 września 1919 r. terytorium<br />
Austrii uległo znacznej redukcji. Od państwa oderwano Galicję, Czechy,<br />
Morawy, część Styrii, Krainy, Dalmacji, Bukowiny. Szczególnie bolesna okazała<br />
się utrata ziem niemieckojęzycznych, jak Południowego Tyrolu na rzecz Włoch<br />
czy tzw. obszaru Sudetów na rzecz Czechosłowacji. Ludność Austrii po 1918 r.<br />
skurczyła się z 31 do 6 mln. Poza tym – wbrew wyraźnej woli niemieckich<br />
Austriaków – zakazano im przyłączenia się (Anschlussu) do Niemiec. To<br />
wszystko stanowiło złamanie zasady prawa narodu do samostanowienia, jaka<br />
miała regulować mapę polityczną Europy. Nad Dunajem uznano to za skrajną<br />
niesprawiedliwość. Poza tym Austria spłacać miała reparacje wojenne, zaś jej<br />
armia nie mogła przekroczyć maksymalnego pułapu 30 tys. osób. Delgacja<br />
austriacka podpisała ten pokój z olbrzymią niechęcią [Wereszycki H.1986].<br />
W okresie międzywojennym Austria stała się niewielkim państwem kadłubowym,<br />
generalnie pogodzonym z utratą swej dotychczasowej, mocarstwowej<br />
pozycji międzynarodowej i w polityce zagranicznej orientującym się na Niemcy<br />
lub Włochy [Lassner A.N. 2006, s. 91-111]. Te fundamentalne zmiany zaostrzyły<br />
IZ Policy Papers • <strong>13</strong>(I) • www.iz.poznan.pl 31
Change language