Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Austria, Węgry – wspólna przeszłość, odmienne refleksje<br />
Na nekropoliach wojennych z lat 1914-1918 spoczywają zatem głównie zmarli<br />
w niewoli jeńcy wojenni albo c.k. żołnierze zmarli z powodu chorób lub ran<br />
w położonych w centrum ówczesnego kraju szpitalach. Do najpopularniejszych<br />
form upamiętnienia poległych w Wielkiej Wojnie należą tablice z ich nazwiskami,<br />
jakie – jeszcze w okresie międzywojennym – wmurowywano w ściany<br />
kościołów, pomników i budynków użyteczności publicznej (ratuszów, szkół<br />
etc.). Z powodu oddalenia od cmentrzy wojennych, leżących setki kilomterów<br />
od miejsc zamieszkania rodzin poległych i do tego za kilkoma granicami, dla<br />
członków wielu rodzin stanowiły one niejako zastępcze mogiły i symboliczne<br />
miejsca pamięci o najbliższych. Natomiast Austriacki Czarny Krzyż – społeczna<br />
organizacja zajmująca się zachowaniem cmentarzy, na których spoczywają<br />
żołnierze austriaccy z obu wojen światowych – współfinansuje remonty także<br />
tych nekropolii pierwszowojennych, które znajdują się poza granicami dzisiejszej<br />
Austrii. Dla przykładu od połowy lat osiemdziesiątych XX w., dzięki<br />
wsparciu tej organizacji, wyremontowano wiele cmentarzy w Galicji [Duda O.<br />
1995, s. 27].<br />
Węgry<br />
Percepcja wojny i jej skutków przedstawia się na Węgrzech nieco odmiennie<br />
niż w Austrii. Podobnie jak w przypadku Przedlitawii, także Zalitawia został<br />
nią bardzo boleśnie dotknięta. Na podstawie pokoju w Trianon zawartego<br />
4 czerwca 1920 r. Węgry utraciły 2/3 dotychczasowego terytorium i 60% ludności.<br />
Utracono pięć z dziesięciu największych miast, dostęp do morza. Nowe,<br />
narzucone przez zwycięzców granice były sztuczne i przecinały wszelkie potencjalne,<br />
naturalne linie obrony. Budapeszt oddalony był od czechosłowackiej<br />
granicy o 30 km, czyli znajdował się w zasięgu rażenia ciężkiej artylerii. Podobnie<br />
rzecz się miała z gospodarką. Dla przykładu 90% drukarni znajdowało się<br />
na obszarze nowych Węgier, ale posiadały one zaledwie 11% przedwojennych<br />
zasobów leśnych. Po 1920 r. państwo węgierskie zostało w praktyce pozbawione<br />
wszystkich większych kompleksów leśnych [After ...].Węgry miały płacić<br />
zwycięzcom reparacje wojenne, których wysokość określono dopiero w 1923 r.<br />
Ich siły zbrojne nie mogły liczyć więcej niż 35 tys. oficerów i żołnierzy ani<br />
posiadać ciężkiej artylerii, czołgów i lotnictwa. Co okazało się szczególnie<br />
bolesne, po 1920 r. ponad 1/4 Węgrów znalazła się poza granicami państwa<br />
węgierskiego, stając się mniejszością narodową w Rumunii, Czechosłowacji,<br />
Królestwie Serbów, Chorwatów i Słoweńców oraz Austrii [Kochanowski J.<br />
1997, s. 67-69].<br />
IZ Policy Papers • <strong>13</strong>(I) • www.iz.poznan.pl 35
Change language