1101_PP 13_2014 Internet popr

Pamięć o I wojnie światowej we Francji
podejmując działań, by wskrzesić pamięć o latach 1914-1918. Prezydent Francji
w latach 1974-1981 Valéry Giscard d’Estaing należał do pokolenia urodzonego
już po I wojnie światowej.
Pewien wzrost zainteresowania I wojną światową można było zauważyć
w 70. rocznicę jej wybuchu. Podczas uroczystości w 1984 r. François Mitterrand,
rocznik 1916, kładł nacisk na pojednanie francusko-niemieckie, czego symbolem
stał się uścisk dłoni z kanclerzem Helmutem Kohlem pod Verdun. Trzy
lata później prezydent Francji przywołał z kolei tradycje patriotyczne, oddając
hołd Georges’owi Clemenceau. Mimo tych inicjatyw, lata osiemdziesiąte przyniosły
dalszy regres, jeśli chodzi o pamięć o Wielkiej Wojnie. Na początku lat
dziewięćdziesiątych zaczęto poważnie obawiać się, że odejdzie ona w niepamięć.
J.-B. Duroselle w alarmistycznym tonie pisał o tym w 1994 r.: „Im bliżej jesteśmy
XXI wieku, tym bardziej Wielka Wojna 1914-1918 wydaje nam się niezrozumiała”
[Duroselle J.-B. 2006, s. 5-9]. Ubolewał, iż we Francji zanika patriotyzm,
gdyż wielu młodych ludzi nie chce już oddawać życia za ojczyznę.
Spektakularny powrót Wielkiej Wojny w zbiorowej świadomości Francuzów
zaznaczył się w 1998 r. w 80. rocznicę jej zakończenia. Francuzi zapytani z tej
okazji o najważniejsze wydarzenia w XX w. co prawda na pierwszym miejscu
wymienili II wojnę światową, następnie wydarzenia 1968 r. i upadek systemu
radzieckiego, ale Wielka Wojna znalazła się na miejscu czwartym. Za nią znalazły
się integracja europejska, rewolucja bolszewicka czy też dekolonizacja. Co
ciekawe, z sondażu wynikało, że znaczenie I wojny światowej w największym
stopniu doceniała młodzież w wieku 15-19 lat, która umieściła ją na miejscu
drugim [Audouin-Rouzeau S., Becker A. 2000, s. 14-15]. Jednakże „historyczna
poprawność”, która towarzyszyła obchodom 80. rocznicy zakończenia I wojny
światowej, sprawiła, że to co mogłoby się stać ważnym momentem refleksji
historycznej i wychowania obywatelskiego, doprowadziło w rzeczywistości do
wielkiego intelektualnego zamieszania. Żołnierze Wielkiej Wojny stali się antybohaterami,
zaczęto ich oskarżać o zbrodnie przeciwko ludzkości. Bohaterami
pozytywnymi stali się natomiast ci, którzy buntowali się przeciwko wojnie.
Całkowicie pominięty został fakt, że miliony Europejczyków gotowych było
w tej wojnie uczestniczyć i zaakceptować jej warunki. Tym samym, jak piszą
Stéphane Audouin-Rouzeau i Anette Becker, dehistoryzacja Historii osiągnęła
swój szczyt [Audouin-Rouzeau S., Becker A 2000, s. 11-12].
W latach 2004-2008 przy okazji kolejnych okrągłych rocznic Wielkiej Wojny
miała miejsce wielka mobilizacja ze strony państwa, władz i społeczności lokalnych,
ale także zwykłych ludzi. W jej wyniku powstały nowe miejsca pamięci
poświęcone I wojnie światowej. Ostatni żyjący weterani stali się prawdziwymi
IZ Policy Papers • 13(I) • www.iz.poznan.pl 49