You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Serbia – ofiara I wojny światowej<br />
IV.<br />
Piotr Madajczyk<br />
Polska pamięć i niepamięć<br />
o I wojnie światowej<br />
Streszczenie: Polska pamięć historyczna o I wojnie światowej różni się istotnie od<br />
pamięci zachodnioeuropejskiej. Skoncentrowana jest nie na doświadczeniu wojny jako<br />
europejskiej prekatastrofy, niosącej w sobie zapowiedź utraty przez Europę globalnej<br />
dominacji, ale jako spełnieniu narodowych aspiracji do posiadania własnego państwa.<br />
Równocześnie pamięć ta ulega dynamicznym zmianom. Zgodnie z ogólnoświatowym<br />
trendem zainteresowanie przesuwa się od aspektów politycznych do społecznych,<br />
ekonomicznych, kulturowych, co umożliwia otwarcie się na historie dotychczas niedopasowane<br />
do narodowej narracji. Szczególnie silnie widać to na płaszczyźnie lokalnej<br />
i regionalnej. Ponadto zainteresowany historią polski czytelnik konfrontowany jest<br />
z dużą liczbą zachodnich opracować, tłumaczonych i wydawanych w Polsce. Trudno<br />
jednoznacznie określić, jak pod wpływem wszystkich tych czynników zmieniać się<br />
będzie polska pamięć o I wojnie światowej, ale niewątpliwie podlegać będzie dynamicznym<br />
przemianom.<br />
W badaniu CBOS z listopada 2008 r. 52% ankietowanych wymieniło<br />
odzyskanie niepodległości w 1918 r. jako największy polski sukces podczas<br />
ostatnich 100 lat, oraz jako trzecie (20%) najważniejsze wydarzenie (po obaleniu<br />
komizmu, oraz wyborze kard. Karola Wojtyły na papieża) [Spojrzenie...<br />
2008]. Pamięć o I wojnie światowej istnieje w Polsce nadal przede wszystkim<br />
w formie pamięci o odzyskaniu niepodległości, czyli zaczyna się w 1918 r.,<br />
który na Zachodzie pamiętany jest jako zakończenie wojny. Dobrze wyraża<br />
tę różnicę data 11 listopada 1918 r., na Zachodzie symbolizująca zawieszenie<br />
broni i koniec walk, a w Polsce odbudowę polskiej państwowości. Polska nie<br />
jest wyjątkiem, podobna pamięć o tych wydarzeniach ukształtowała się między<br />
innymi w Czechach (wcześniej Czechosłowacji), w krajach bałtyckich czy Finlandii.<br />
I wojna światowa pamiętana jest tam jako wydarzenie, które stworzyło<br />
warunki umożliwiające budowę/odbudowę suwerennych państw.<br />
Zdominowanie pamięci historycznej, nie tylko polskiej, przez fakt stworzenia<br />
własnego państwa doprowadziło do jej mitologizacji. Na I wojnę światową<br />
patrzono jako na ciąg wydarzeń prowadzących logicznie i nieuniknienie do<br />
rozpadu imperiów, w Polsce utrwaliło się wyobrażenie niezmiennej wrogości<br />
polsko-niemieckiej (spotęgowane II wojną światową) i polsko-rosyjskiej<br />
(spotęgowane konfrontacją z sowieckim komunizmem). Ponieważ państwo<br />
IZ Policy Papers • <strong>13</strong>(I) • www.iz.poznan.pl <strong>13</strong>3
Change language