1101_PP 13_2014 Internet popr

Marek Mikołajczyk
Celem niniejszego tekstu jest pokazanie przemian, jakie zaszły we francuskim
spojrzeniu na I wojnę światową (penser la guerre) od czasu jej zakończenia
oraz uchwycenie tego, co w dzisiejszej Francji jest uważane za jej główne
przesłanie.
1. Początek wojny – patriotyczny zryw w obronie ojczyzny
W swoim dzienniku pod datą 1 sierpnia 1914 r. 24-letni wówczas porucznik
Charles de Gaulle zapisał, że wszyscy czekają na rozkaz mobilizacji. Towarzyszył
temu spokój w oddziale, ale można było dostrzec niepokój na twarzach
ludzi. 3 sierpnia odnotował on przybycie rezerwistów. Wstawili się wszyscy,
poza jednym, który był chory. W kolejnych dniach de Gaulle pisał o rosnącym
entuzjazmie w swoim oddziale i doskonałym morale żołnierzy, ale też o pewnym
znużeniu wynikającym z oczekiwania na podjęcie walki [Gaulle Ch.de
2010, s. 78-80].
Zapiski de Gaulle’a dobrze oddają stan ducha francuskich żołnierzy
w pierwszych dniach wojny. Mobilizacja przebiegała sprawnie, chociaż 2 sierpnia
dziennik „Le Petit Parisien” donosił o licznych opóźnieniach pociągów
i tłoku na dworcach kolejowych. W koszarach nie stawiło się zaledwie 1,5%
wezwanych [Chwalba A. 2014, s. 80] 1 . W pierwszych dwóch tygodniach
zmobilizowano około 2,5 mln żołnierzy, po ośmiu miesiącach było ich już
4,64 mln. W pierwszej kolejności zmobilizowano oddziały, które miały uderzyć
na Alzację i Lotaryngię.
Wojna i mobilizacja była głównym tematem francuskich gazet z 2 sierpnia.
„Francja nie chciała tej wojny. (…) Nasi żolnierze wyruszają i wyruszają
radośnie. Wiedzą, dokąd idą. Nic nie było większą pociechą, niż przechadzka
wczoraj wieczorem po bulwarach. Można było pooddychać atmosferą pełną
emocji i radości. Ten naród jest silny nie tylko swoim entuzjazmem, ale także
swoim prawem. (…) Niemcy walczą, by zdobyć Szampanię, a Francja, by odzyskać
Alzację i Lotaryngię. I ponieważ o tym dobrze wiedzą, wczoraj wieczorem
nasi dzielni żołnierze wyruszali w kierunku granicy, śpiewając”– tymi słowami
opisywał mobilizację w artykule redakcyjnym Robert de Flers, redaktor naczelny
„Le Figaro”. Dziennik skrajnej prawicy „L’action française” zapowiadał, że
Francja nie będzie sama, jak w 1870 r. Wzywał żołnierzy do obrony francuskich
pól, domostw, wolności, honoru, miejsca Francji w świecie, a także do
wyzwolenia braci żyjących pod niemieckim jarzmem w Alzacji i Lotaryngii.
W zupełnie innym tonie wypowiadał się dziennik socjalistów „L’Humanité”,
1
Wyższym stopniem mobilizacji mogła poszczycić się jedynie armia niemiecka, do której nie
stawiło się 0,9% wezwanych.
44
IZ Policy Papers • nr 13(I) • www.iz.poznan.pl