1101_PP 13_2014 Internet popr

Jadwiga Kiwerska
reagując na złożoną przez administrację Roosevelta deklarację o gotowości USA
do konsultowania się z państwami europejskimi w wypadku zagrożenia pokoju
oraz będący tego konsekwencją projekt ustawy zezwalającej prezydentowi na
ograniczoną sprzedaż amerykańskiej broni, Kongres powołał w 1934 r. specjalną
komisję, na której czele stanął jeden z czołowych izolacjonistów senator
Gerald P. Nye. Wprawdzie jej głównym celem było nadzorowanie sprzedaży
i dystrybucji broni z USA, jednak pierwszym zadaniem stało się zbadanie roli
amerykańskiego biznesu i kręgów finansowych w I wojnie światowej. Ogłaszane
sukcesywnie przez komisję Nye’a raporty potwierdzały opinie wyrażane
w publicystyce, że producenci broni i bankierzy zarobili w czasie wojny krocie.
W krótkim czasie senacka komisja i kreowany przez nią osąd wojny stały się
czynnikiem wzmacniającym ducha izolacjonizmu [Wiltz J.E.1963, passim].
Efektem tego było przyjęcie przez Kongres w latach 1935-1937 specjalnego
ustawodawstwa o neutralności, którego celem było zabezpieczenie Stanów
Zjednoczonych przed wciągnięciem ich w kolejny konflikt wojenny (m.in. zakazano
na przyszłość dostaw broni dla wszystkich walczących stron po to, aby
interesy gospodarcze i finansowe nie stały się znowu powodem przystąpienia
USA do wojny). Jakkolwiek działania Kongresu wyrażały dążenia i poglądy
zdecydowanej większości społeczeństwa amerykańskiego i jego obaw, że USA
mogą zostać wciągnięte w wojnę wbrew woli społecznej, jak to się zdarzyło
w 1917 r. – w ankiecie przeprowadzonej w kwietniu 1937 r. na pytanie, czy błędem
było przystąpienie USA do wojny, ponad 70% sondowanych Amerykanów
odpowiedziało twierdząco [Middleton D. 1970, s. 16] – to jednak trudno nie
wspomnieć też o innym aspekcie. Ustawy z lat 1935-1937, zwłaszcza w świetle
wydarzeń rozgrywających się na scenie europejskiej od połowy lat trzydziestych,
dowodziły niedostatecznego stanu wiedzy o moralnym wymiarze tych aktów.
Mogły one bowiem działać uspokajająco na potencjalnych agresorów, gwarantując
im ze strony USA nietykalność. Natomiast osłabiały pozycję państw
zachodniej demokracji, nie dając im nadziei na ewentualną pomoc [Divine
R.A. 1962, s. 85 i n.].
Mimo to dominacja nastrojów izolacjonistycznych, umacnianych reminiscencjami
I wojny światowej, utrzymała się w Ameryce właściwie do Pearl
Harbor. Jeszcze w listopadzie 1941 r., gdy to Japończycy szykowali się do ataku
na amerykańską bazę, a w Europie od dawna już szalała pożoga wojenna,
sondaże wskazywały, że 63% ankietowanych Amerykanów jest przeciwnych
przystąpieniu USA do wojny, a jedynie 26% poparłoby taką decyzję 4 . Gdy zaś
Kongres podjął na początku 1941 r. prace nad ustawą lend-lease, pozwalającą
4
„The New York Times” 14 XI 1941.
84
IZ Policy Papers • nr 13(I) • www.iz.poznan.pl