You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Niemcy – początki sporu o winę za I wojnę światową<br />
przestępców wojennych. Motywy jakimi kierował się agresor, czy dokonał<br />
uderzenia prewencyjnego, czy wybrał ofensywną defensywę, czy też stracił<br />
kontrolę nad tym co czynił, miały w tym wypadku znaczenie drugorzędne.<br />
To prawda, że wspomniane zapisy miały charakter bezprecedensowy, ale jak<br />
słusznie zauważył premier Clemenceau, powstały po wojnie, która w historii<br />
europejskiej również nie miała precedensu. Traktat pokojowy skonstruowano<br />
na wyrazistym zdefiniowaniu agresora, a więc legitymację całości, a zwłaszcza<br />
postanowienia dotyczące reparacji, można było podważyć lub osłabić, negując<br />
lub rozwadniając odpowiedzialność za wywołanie wojny. Niemcy spróbowali<br />
to uczynić po raz pierwszy w trakcie konferencji paryskiej, przedstawiając<br />
wówczas obszerny elaborat, w którym zawarli podstawową argumentację zbijającą<br />
oskarżenie o winę i równocześnie obciążającą przeciwników. Rozpoczęty<br />
wtedy spór o genezę pierwszej wojny światowej lub inaczej o odpowiedzialność<br />
lub winę za jej wywołanie rozpoczął się na płaszczyźnie czysto politycznej<br />
i dopiero następnie stał się przedmiotem kontrowersji historiograficznych<br />
[Marczewski J. 1984, s. 364-463; Jäger W. 1984]. Wiedzę na temat okoliczności<br />
towarzyszących wybuchowi wojny poszerzono w sposób niebywały, literatura<br />
temu poświęcona jest praktycznie nie do ogarnięcia, ale generalne oceny wciąż<br />
oscylowały wokół tez zawartych albo w raporcie alianckim (29 marca 1919 r.),<br />
albo niemieckim „memoriale profesorskim” (29 maja 1919 r.). Przełomem<br />
w latach sześćdziesiątych były niewątpliwie dzieła Fritza Fischera i jego uczniów,<br />
którzy dowiedli głównej odpowiedzialności Niemiec za Wielka Wojnę (w NRD<br />
na polityce wilhelmińskiej nie zostawiono suchej nitki). Ostatnimi czasy znowu<br />
ukazują się prace, zwłaszcza artykuły publicystyczne, próbujące relatywizować<br />
tę odpowiedzialność.<br />
BIBLIOGRAFIA<br />
Beßlich B. (2000), Wege in den „Kulturkrieg”. Zivilisationskritik in Deutschland 1890-1914,<br />
Darmstardt.<br />
Brockdorff-Rantzau Graf (b.d. [1920]), Dokumente, Berlin.<br />
Dickmann F. (1963), Die Kriegsschuldfrage auf der Friedenskonferenz von Paris 1919, „Historische<br />
Zeitschrift” t. 197.<br />
Die Deutsche Dokumente zum Kriegsausbruch 1914, hrgs. von Kautsky K., Montgelas M.,<br />
Schücking W., Berlin 1927.<br />
Fisch J. (1979), Krieg und Frieden im Friedensvertrag. Eine universalgeschichtliche Studie über<br />
Grundlagen und Formelelemente des Friedenschlusses, Stuttgart.<br />
Fischer F. (1969), Krieg der Illusionen. Die deutsche Politik von 1911 bis 1914, Düsseldorf.<br />
Foerster F.W. (1988a), Die psychologische Vorbedingungen des Weltfriedens [1916], w: Hipler<br />
B., Foerster F.W., Manifest für den Frieden. Eine Auswahl aus seinen Schriften (1893-1933),<br />
Paderborn.<br />
Foerster F.W. (1988b), Betrachtungen zum Pariser Friedensvertrag, [1919], w: Hipler B., Foerster<br />
F.W., Manifest für den Frieden. Eine Auswahl aus seinen Schriften (1893-1933), Paderborn.<br />
IZ Policy Papers • <strong>13</strong>(I) • www.iz.poznan.pl 29
Change language