Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Znaczenie I wojny światowej w Rosji<br />
patronką nowych państw na Bałkanach – Serbii, Bułgarii, Rumunii i Czarnogóry.<br />
Jeśli chodzi o bezpośrednie cele wojenne Rosji, to było nimi przejęcie cieśnin<br />
tureckich i opanowanie Konstantynopola, zabór części tureckiego Kaukazu,<br />
a także włączenie Galicji Wschodniej i Bukowiny [McMeekin S. 2011, passim].<br />
Nie wykluczano też oparcia granicy zachodniej na linii dolnej Wisły [Chwalba<br />
A. <strong>2014</strong>, s. 59]. Nie należy zapominać, że Rosja w latach <strong>popr</strong>zedzających<br />
wybuch wojny znajdowała się według różnych prognoz na krzywej wznoszącej<br />
wzrostu. Przewidywano, że przy ówczesnej dynamice rozwoju gospodarczego<br />
stanie się największą potęgą przemysłową i wojenną. To także wzmacniało<br />
parcie Niemców do wojny, które obawiały się, że lepszej okazji do uderzenia<br />
i zwycięstwa już nie będzie.<br />
Po drugie, ważną zmianą było odwrócenie sojuszy przez kajzerowskie Niemcy.<br />
W miejsce sojuszu trzech cesarzy z 1873 r. (austriackiego, niemieckiego<br />
i rosyjskiego) doszło do zawarcia w 1882 r. Trójprzymierza, co zmusiło Rosję<br />
do poszukiwania nowych sojuszy, w tym wypadku z Francją i Wielką Brytanią<br />
(entente cordiale 1902 r.), doprowadziło to do Trójporozumienia (1907 r.). Dwustronne<br />
porozumienia rosyjsko-francuskie i rosyjsko-brytyjskie ustabilizowały<br />
sytuację równowagi sił, ale nie zapobiegły rywalizacji Rosji z Habsburgami na<br />
Bałkanach. Także Niemcy miały w tym swój interes, budując plany imperialnej<br />
ekspansji, nakierowanej na ich połączenie z Bliskim Wschodem (kolej<br />
bagdadzka). System sojuszy doprowadził do otwartego zderzenia interesów<br />
Sankt Petersburga z Wiedniem, ale i ukrytej rywalizacji z Berlinem. Bismarck<br />
stworzył system sojuszy, które tylko on sam potrafił utrzymać. Wilhelm II<br />
był marnym w tej mierze strategiem. Z Niemcami stosunki Rosji zaczęły się<br />
psuć już od kongresu berlińskiego w czerwcu-lipcu 1878 r., który zrewidował<br />
postanowienia pokoju rosyjsko-tureckiego z San Stefano (z 3 marca 1878 r.)<br />
na niekorzyść Rosji. Szybko okazało się, że interesy dwu wielkich sojuszy są<br />
nie do pogodzenia. Ich ofensywność doprowadziła do załamania stabilności<br />
systemowej [Sagan S.D. 1986, s. 163].<br />
Po trzecie, okres przed wybuchem I wojny światowej pokazuje, jak niebezpieczna<br />
jest eskalacja napięć między wielkimi mocarstwami. Wystarczył<br />
pretekst w postaci zamachu w Sarajewie, by ruszyła cała lawina zdarzeń, prowadzących<br />
do katastrofy. Polityczne błędy i chybione kalkulacje zasługują ciągle<br />
na studia, ku przestrodze następnych pokoleń [Trachtenberg M.1990-1991,<br />
s. 125-126]. Rosja odegrała w tym procesie istotną rolę, gdyż postanowiła<br />
wspierać Serbię w konfrontacji z Habsburgami, przyczyniając się tym samym do<br />
uruchomienia całego mechanizmu zobowiązań sojuszniczych w postaci „reakcji<br />
łańcuchowej”. W krótkim czasie największe potęgi skupione w dwu blokach<br />
IZ Policy Papers • <strong>13</strong>(I) • www.iz.poznan.pl 97
Change language