Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Piotr Szlanta<br />
Węgierska pocztówka z okresu<br />
międzywojennego z motywem<br />
sprzeciwu wobec pokoju z Trianon<br />
(ze zbiorów P. Szlanty)<br />
– występujące już przed 1914 r. – problemy z austriacką tożsamością, które sprowadzały<br />
się do próby odpowiedzi na pytanie, czy Austriacy stanowią odrębną<br />
nację, czy też jedynie odgałęzienie narodu niemieckiego. Nałożył się na to ostry<br />
podział polityczny. Mieszkańcy obszarów wiejskich głosowali przeważnie na<br />
Partię Chrześcijańsko-Społeczną (CS), zaś większe miasta (w tym dwumilionowy<br />
Wiedeń) na socjaldemokratyczną SPÖ. Pomiędzy tymi ugrupowaniami, które<br />
zdominowały austriacką scenę polityczną, trwał spór o cezurę 1918 r. Dla chadeków<br />
oznaczała ona traumatyczny upadek imperium i starego świata, podczas<br />
gdy dla socjaldemokratów bolesne narodziny nowego, republikańskiego, bardziej<br />
sprawiedliwego społecznie państwa narodowego [Gehler W. 2009, s. 8-24].<br />
Druga wojna światowa zdezaktualizowała ten dyskurs, zasadniczo zmieniając<br />
perspektywę i najważniejsze punkty odniesienia w austriackiej debacie<br />
publicznej. Najistotniejszy spór historyczny toczył się mianowicie o to, czy<br />
Austria w 1938 r. jako pierwsza padła ofiarą Hitlera, czy też wręcz przeciwnie<br />
– jako część Trzeciej Rzeszy współodpowiadała za zbrodnie z lat 1939-1945.<br />
Ostatnia wojna Austro-Węgier w warunkach funkcjonowania państwa w trakcie<br />
konfrontacji zimnowojennej, gdy II Republika traktatem państwowym z 1955 r.<br />
zmuszona została do wieczystej neutralności i wciśnięta między dwa przeciwstawne<br />
bloki polityczno-wojskowe, nie budziła większych emocji.<br />
W austriackiej historiografii panuje konsensus co do tego, że swą agresywną<br />
polityką na Bałkanach, wysłaniem ultimatum do Serbii, w końcu wypowiedzeniem<br />
jej 28 lipca 1914 r. wojny monarchia naddunajska walnie przyczyniła<br />
się do wywołania wojny ogólnoeuropejskiej. Za wojną prewencyjną z Serbią<br />
i Włochami przez wiele lat przed 1914 r. opowiadał się szef c.k. sztabu generalnego<br />
gen. Franz Conard von Hötzendorf [Dornik Z. 20<strong>13</strong>; Kronenbitter G. 2003].<br />
Przez Austrię nie przetoczyła się debata o winie wojennej (Kriegsschuldfrage),<br />
jak było to w przypadku Niemiec [Mombauer A. 2002]. Z powyższych względów<br />
władze austriackie nie zdecydowały się na obchody ogólnopaństwowe, mające<br />
32<br />
IZ Policy Papers • nr <strong>13</strong>(I) • www.iz.poznan.pl
Change language