Agnieszka Tułowiecka HERBARZE I QUASI-HERBARZE. WOKÓŁ ...

przykład: „ Nie najduję dalej w dawnych skryptach o przodkach tej familii, tylkoTargowickich dom”(H,574), prowadząc z nim ciągły dialog i kiedy trzeba, odsyła go dolektury innych dzieł. Zdarza się, że w swym wywodzie wyprzedza przedstawiane późniejfakty, o czym krótko komunikuje: „o którym będziesz czytał”(H,528).W relacji podmiotu mówiącego dominuje funkcja informacyjna. Nadawca zaznaczaswą obecność w tekście w różnoraki sposób.Z jednej strony poprzez sformułowania wskazujące na jego udział wprzedstawianych zdarzeniach, czy to w funkcji skryba zbierającego materiały o szlachciepolskiej: „Na różnych liściech nazwisk od tego herbu wielem mężów znacznychwidział…”(H,724), czy też naocznego świadka biorącego udział w akcji o której mowa:„(…)potem przodkom tego Edmunda opata przydano gwiazdę jako sam o tem sprawędawał, gdym się z nim widział w Wągrowcu, za opata Dzierzanowskiego z domuGozdawa.”(H,605)Innym razem przyjmuje czynną postawę wobec przedstawianych faktów,zastanawia się i prezentuje swe wnioski, dla przykładu, przy herbie Drya alias Mutinastwierdza:Piszą niektórzy, żeby Bernart Święty miał być tej familii, ale ja pewnem świadectwem zakonników regułycysterskiej ztąd je zbiję, którzy to dostatecznie wiedzą, że inakszy kształt i nazwisko jego było ma proclamaalbo nazwisko Gaudim albo Wesele, własność jego taką jak baczysz: dwa rzędy szachownice białe aczerwone na czarnem polu.(H,638)Trzeba zauważyć, że , generalnie rzadko opatruje teksty swymi komentarzami.Podmiot mówiący tylko sporadycznie wyraża powątpiewanie w prawdziwośćprzekazów kronikarskich , czego dowodem jest obrona Piotra Szafrańca:Na tegoż Piotra, z wielkiej niechęci, historyk Długosz zwaśniwszy się przeciwko niemu, wiele pisał: A to sięztąd okazuje, że niewinnie, gdyż się nie zgadzają skrypta jego z listy królów polskich, któremi cnotę, męstwojego zalecając, wysławiają zasługi jego przeciwko r.p. i osobie swej królewskiej, co niżej czytając samdobrze obaczyszetc.(H,107)Nie znika z pola widzenia, mimo, że jego obecność w tekście nie zawsze jestwyraźnie zaznaczana. Jest obecny w każdym akcie językowym, począwszy od zdańsprawozdawczych poprzez zasób słownictwa i budowę składniową zdania. Jego obecnośćzaznacza się nie tylko w formie opowiadania o postaciach, zdarzeniach ale i w samej wizjiprzedmiotu wypowiedzi.106