Agnieszka Tułowiecka HERBARZE I QUASI-HERBARZE. WOKÓŁ ...

Imie dawają sławie twej Gedeonowo.[k.3l]W przeważającej jednak liczbie, styl zdominowany jest topiką antyczną.Uwagę przykuwa sposób prezentowania postaci. Możemy wręcz mówićo pewnym schemacie portretowania szlachty opartym na licznych aluzjach do świataantycznego. Mamy więc: konkretnego szlachcica, gdyż przedstawiani są wyłączniemężczyźni, którego imię i często zajmowane stanowisko zawarto w tytule, po nim wersinicjalny będący zazwyczaj aluzją do starożytności, przywołanie pewnych zdarzeńkojarzonych z konkretną postacią uosabiającą pewne cnoty. Kolejne wersy toprzedstawienie postaci, czy czynów z nią związanych. Całość utworu opiera się naporównaniu.W relacji podmiotu mówiącego nie znajdziemy żadnych konkretnych dat, zdarzeń„prawdziwych” z życia prezentowanych osób, które stały się przyczyną ich wychwalenia.Opis postaci konstruowany jest na zasadzie metafory, porównania z czynami wielkich,sławnych mężów starożytnych. Informacja na ich temat ogranicza się do wymienieniacnoty, jakiejś głównej zasługi kojarzonej z konkretną postacią mitologiczną, czyhistoryczną.Tym samym utwory te realizują szesnastowieczne poglądy teoretyków na temat rolifikcji w utworach literackich, która podobnie jak inna kategoria – prawda, miała istotnywpływ na wzniosłość przedstawianych czynów. Jak zauważył Krzysztof Pomian 127 „opisprawdziwy, to taki, który pokazuje, że działania starożytnych były wzorcowe, skłania donaśladowania ich i uczy jak im dorównać.” Posłużenie się więc alegorią, czy innymiśrodkami artystycznego wyrazu przywołującymi postaci legendarne, nie umniejszały rangiprzedstawianych bohaterów, a wręcz przeciwnie, służyły ich gloryfikacji.I tak Hannibal, jeden z najwybitniejszych dowódców antycznych, będącyuosobieniem siły i męstwa i Scypio - mężny wódz rzymski to w jednej osobie hetmanJerzy Jazłowiecki. Bracia: Wojciech i Jan Kamienieccy odnajdują podobieństwo w dwóchbliźniakach, greckich herosach - Kastorze i Poluksie, którzy funkcjonują tu na zasadziefigury myśli – imago . Jan Sieniawski wojewoda ruski portretowany jest przy pomocyfigury słownej, antytetonu, najbardziej popularnej figury stylistycznej stosowanej127 K. Pomian: Historia między retoryką a ideologią. Niektóre problemy myśli historycznej doby odrodzeniai reformacji. W : Odrodzenie i Reformacja w Polsce. T.9. 1964, s.39.55