Agnieszka Tułowiecka HERBARZE I QUASI-HERBARZE. WOKÓŁ ...

Żonie pozostaje jedynie bycie w cieniu męża. On jest jej głową, dlatego musi gosłuchać i wypełniać jego wolę.Mizoginiczny charakter satyry łagodzi nieco wtrącenie w kompozycję utworu„Odpowiedzi żoninych” na każde z mężowskich przykazań. Trzeba zauważyć, że o ileprzez usta męża przemawiała siła, stanowczość i pewna agresja, o tyle „Odpowiedziżonine”, pomimo pozoru łagodności, niewieściej pokory i dobroduszności, sąkonstruowane niezwykle precyzyjnie, pełne są ironii i lekkiego sarkazmu 86 . Niewiastaodpierając męskie ataki potrafi być żartobliwa i konsekwentna. W tej części utworuPaprocki przejawił dużą umiejętność artystyczną. Potrafił bowiem wejść w rolę kobietybroniącej się iście kobiecymi środkami. Po szóstej odpowiedzi żoninej, niewiasta, abyzmiękczyć męskie serce, załagodzić je, wybucha płaczem . Popłakując udaje zasmuconą,pokorną, posłuszną, przymila się mężowi, umie i odcinać się zręcznie.W zakończeniu odpowiedzi żoninych umieszczona jest „Do wszystkich małżonkówprzemowa”. Jako kwintesencję wszystkiego, by pognębić ostatecznie kobietę, pisarzpowtarza za starożytnym uczonym, że kobieta jest malum necessarium - złem koniecznym.Tego typu wywody, nie były oczywiście brane przez czytelników poważnie, ale ichsensacyjność powodowała, że Paprockiego wznawiano i to parokrotnie: Dziesięcioroprzykazanie mężowo w XVI i XVII wieku miało aż siedem wydań. 87W 1576 roku sejmowi elekcyjnemu poświęcił zbiór bajek alegorycznych Kołorycerskie w którym rozmaite stworzenia rozmowy swe mają: skąd człowiek może przykładwziąć, jako sam ma żyć, insze uczyć, i czego się wystrzegać o proweniencji wyraźnieśredniowiecznej, jak wykazał Aleksander Brückner zbiór ten jest parafrazą DialogusCreaturarum Nicolausa Pergamenusa. 88 Dzieło ma charakter pisma politycznegonawiązującego do elekcji królewskiej z 1575 roku. Jest zbiorem powieści moralnych nakształt bajek Ezopa, przeplatanych wierszem, prozą z wstawkami łacińskimi, w sumieliczące 124 rozdziały. W nim każda bajka stanowi osobny rozdział, w którym najpierwwystępuje nauka moralna, potem przykład z dziejów ojczystych lub obcych, bajka (którajest albo w całości wytworem Paprockiego albo przeróbką bajki Ezopa). Koło rycerskiesytuuje Paprockiego w trójcy pierwszych polskich poetów - bajkopisarzy (obok Biernata zLublina autora Żywota Ezopa Fryga mędrca obyczajnego i z przypowieściami jegoprawdopodobnie z roku 1522 i Marcina Błażewskiego, który w 1608 roku wydał Setnik86 S. Szenic w: op. cit. , s.274.87 Podaję za M. Bogucką: Białogłowa w dawnej Polsce. Warszawa 1998 , s. 135.88 A. Brückner: Ezopy polskie. Kraków 1902, s.52-53.27