Agnieszka Tułowiecka HERBARZE I QUASI-HERBARZE. WOKÓŁ ...

obfitość ryb i dzikiego zwierza, tamże rozbił swe namioty. A pragnąc tam zbudowaćpierwsze mieszkanie, aby zapewnić schronienia sobie i swoim rzekł „Zbudujmy gniazdo!”stąd i owa miejscowość aż do dzisiaj zwie się Gniezno, to jest „budowaniegniazda”. 152 Czech również jest legendarną postacią, uważaną za protoplastę Czechów,który przyprowadził naród czeski do jego nowej ojczyzny. Po raz pierwszy jako Bohem,który z jednym plemieniem słowiańskim przybył do kraju Bohemia, został wymieniony wczeskiej Kronice Kosmasa, żyjącego na przełomie XII-XIII wieku- autora ChroniciBoëmorum, opisującej dzieje i narodu i państwa czeskiego od czasów bajecznych aż do1125. Widoczny jest tu pewien model historiografii narodowej, o początek narodubowiem, jego lechickość i sarmackość toczone były spory między Marcinem Bielskim aMarcinem Kromerem, autorowi Gniazda cnoty bliższe były jednak poglądy MarcinaKromera.Dalej następuje wyliczenie królów bajecznych z ich portretami i wierszamipolskimi na ich cześć: Wizimir, Dwanaście książąt palatynów albo wojewodów, Krak,Lech, Wanda, Dwanaście Książąt palatynów albo wojewodów, Przemysł, Leszek II,Leszek III, Popiel, Popiel II, Piast, Ziemowit, Leszek IV, Ziemomysł.Wiadomości o dziejach i genealogii różnych rodzin polskich, przeplatane sąwizerunkami tych królów, za których panowania, owe rody się pojawiły. Nie ma więc jakto było w Panoszy wyraźnego podziału, oddzielnego wyodrębnienia części poświęconejopisowi szlachty wybranych ziem , a na końcu odrębnej części poświęconej władcomPolski. Tutaj zachowując chronologię, pisarz wychodzi od najstarszych legendarnychwładców aż do panowania króla Stefana Batorego, przy czym w każdej odpowiedniejcząstce, poświęconej krótkiej opowieści o władcy, w której nie brakuje wierszy impoświęconym, przerywa swą opowieść, by wymienić nazwiska, a czasem pochodzenieherbów szlacheckich pochodzących z tego okresu. Owo przypisanie herbów panowaniuktóregoś z władców stanowi rodzaj historycznego dowartościowania. Dzieje panowaniaposzczególnych władców zostały potraktowane dosyć pobieżnie, gdyż autorowi niechodziło o stworzenie kroniki. Przedstawione wydarzenia ukazane zostały nie zperspektywy państwa i dynastii, ale z punktu widzenia pojedynczych rodów, dlategonajwięcej miejsca zajęły relacje o herbach i uzupełniające je wiadomości genealogiczne,wplecione w chronologię dziejów ogólnych. Dla przykładu po wierszu na herb na cześćMieszka, syna Ziemomysława, obranego na monarchę Polski, jak autor podaje, w 962152 Kronika Wielkopolska. Oprac. K. Abgarowicz, Warszawa 1965, s.2.76