Agnieszka Tułowiecka HERBARZE I QUASI-HERBARZE. WOKÓŁ ...

Szlachetni bowiem, to ludzie zacni, których cele są wyższe od dążeń zwyczajnychśmiertelników. W swych działaniach nie ograniczają się tylko do zaspakajaniapodstawowych potrzeb życiowych.(…)na świecie wzgardzają żywot rozkoszniejszyStroje zbytnie, pstrociny, wymyślne potrawyW próżnej chwale, w bogactwach co nie chcą zabawy.[k.4l]Dla nich „sława droższa niż złoto”.Nie brakuje też wskazówek, jak chociażby ta, by nie oddawać się próżności a zdystansem podchodzić do pochwał pochlebców : Cum me multi laudant tum me nulliusprecii esse iudico: cumpancii bonum egregium virum me esse puto. 149 [k.5p]Kolejnym elementem wstępu są łacińskie wiersze na cześć poety, AndrzejaWołuckiego i Szymona Szymonowica, zalecające dzieło. Paprocki jawi się w nich jakoten, który wyrwał z długiej niepamięci czasu żarłocznego ukrytych w nurtach letejskichherbowników. Dalej wiersz „Temu co te księgi czytać będzie, aby wiedział dlaczego sąsprawione” i „Do tegoż” zawierają twórcze credo poety. Pisarz śladem starożytnychRzymian, którzy ludziom zacnym po śmierci stawiali słupy, chce pokazać dokonaniaprzodków. Nie będzie mówił tylko o ich zaletach, ale i wadach, by odbiorca tekstu brzydziłsię nimi i brał z nich nauczkę. Twórca mówiąc o sobie wykorzystuje stary, retorycznytopos skromności występujący często w obrębie wstępnych części dzieła . Tłumaczy sięzatem z wszystkich swych niedoskonałości rozumu, braku dowcipu, nauki, znajomościświata, nazywa się wręcz „prostakiem”. W bezpośrednim zwrocie do czytelnika tłumaczycel jaki mu przyświecał pisząc to dzieło: „Spisałem tu rycerstwa tu polskiego sprawy/Którekiedy obaczysz przyznasz mi prawdziwie/Iż to jest właśnie Gniazdo kędy cnotażywie”[k.8p].Już sama rama wydawnicza pozwala wskazać parametry kontekstu dzieła: kontekstglobalny- opisanie cnoty, lokalny-walka z poganami; cele realizowane za pomocąniniejszej formy literackiej: przekazywanie wiedzy o przodkach, dydaktycznywychowanieprzyszłych pokoleń w świadomości narodowej, pamięci o zacnym rycerstwie;czas akcji-druga połowa szesnastego wieku ale i czasy legendarne, mityczne.148 Powiedział, że tak ludzie żyć powinni: by żywi stawali się godnymi chwały, a martwi uznani zaszczęśliwych.149 Gdy wielu mnie chwali, wtedy sądzę, że nie jestem nic wart, gdy nieliczni, uważam się za dobrego mężastanu.74