Agnieszka Tułowiecka HERBARZE I QUASI-HERBARZE. WOKÓŁ ...

cesarz rzymski Fryderyk, Mieszko- Ariston Tyran, Kazimierz – cesarz Zigmunt, BolesławŚmiały - król Ligurgus Lacedemoński, Władysław Herman - Wulpian cesarz rzymski,Bolesław Krzywousty-Antioch, Bolesław Kryspus – król Zeleukus Lokreński, królKazimierz - Drogomus król Gotycki, Jagiełło - Makrin król Egipski, Władysław – Adriancesarz rzymski, Kazimierz Wielki – Oswaldus Normandyjski rycerz lub hetman LakońskiKalisceatides, Olbrycht-Acibiades, król Aleksander – król Ligurgus Lacedemoński,Zygmunt Stary i następnie Zygmunt August, którzy jako jedyni otrzymali wizerunkiwspółczesne, a nie jak pozostali władcy, portrety herosów antycznych, dalej królewnaAnna Judyta żydowska lub Konstanta, Henryk Walezy - Augustus, po królach polskichRoman Wołoski - Salmanazer Carz Tatarski i Stefan Wołosk - Adatyr Tatarski Carz.Paprocki, podobnie jak Rej, niekonsekwentnie umiejscawia poszczególnewizerunki. Zdarza się bowiem , że ten sam medalion pojawia się w wierszachpoświęconych zupełnie innym władcom. Można zatem stwierdzić, że nie prawdziwość,poprawność historyczna danego wizerunku jest tutaj najważniejsza ale sama konstrukcjaicones : obraz, tytuł wiersza i zwięzły , zgodnie z zasadą brevitas ośmiowiersz określającyilustrowaną postać.Podobne medaliony władców spotykamy też w Kronice wszystkiego świataMarcina Bielskiego (m.in. rozdziale osiemnastym ksiąg pierwszych o potomkachDawidowych królach żydowskich).Jak zauważyła Ludwika Szczerbicka-Ślęk : „O ile literatura szesnastego wiekuprzed rokiem 1572, uciekała się i do dydaktyki pozytywnej, i przestrzegającej, wzbraniałasię niejako przed odnajdywaniem negatywnych wzorów w narodowej przeszłości,wyręczając się najczęściej w tym względzie historią starożytną; w okresie pierwszegobezkrólewia , wyznawcza postawa wobec przeszłości, poszukiwanie w niej wyłączniewzorów pozytywnych straciły moc obowiązującego społecznie nakazu. Przeszłość jakokategoria literacka utraciła swoje jednoznaczne nacechowanie aksjologiczne i mogła odtądsłużyć konstruowaniu zarówno pozytywnych, jak i negatywnych wzorów.” 133Wśród wierszy na herb poświęconych władcom polskim znajdujemy więc i teniezbyt apologetyczne. W wierszu „Leszek chytry obrany król Polski” czytamy iż król tenzdobył władzę podstępnie co szybko wyszło na jaw i za karę „Końmi go tak winnegorozszarpać kazali”. Podobnie Mieszko król Polski okazał się „leniwy, niedbały”, „spraw133 Por. L. Szczerbicka - Ślęk: „Przeszłych wieków sprawy” jako przedmiot poetyckiego przedstawienia wliteraturze XVI wieku. W: Świadomość historyczna w Polsce, Czechach i Słowacji. Pod red. R. Hecka.Wrocław 1978, s.88-96.63