przypowieści uciesznych). Owe „przestrogi” lub „przypowieści” występujące obok tekstówbajek są oryginalnym wkładem Paprockiego.Już na starcie jego drogi pisarskiej widać więc pewne zróżnicowanie formliterackich oscylujących wokół tematyki historycznej, politycznej a także obyczajowej.Paprocki zasłużył się również jako tłumacz i propagator literatury polskiej poza jejgranicami. Jest jednym z pierwszych Polaków, który należał do literatury polskieji czeskiej. W szesnastym wieku oddziaływanie kultury czeskiej na kulturę polską byłojeszcze bardzo znaczne (najsilniejsze w piętnastym wieku), zwłaszcza od roku 1548, kiedyto w Polsce znaleźli przystanek bracia czescy, wygnani ze swej ojczyzny na rozkazHabsburga Ferdynanda. W tym czasie pojawili się pisarze czesko-polscy i polsko-czescy,jak np. niektórzy bracia czescy - Rokyta, Teofil Turnowský, autor Zwierciadłanabożeństwa chrześcijańskiego w Polsce i poeci Jan i Maciej Rybińscy piszący po polskui Paprocki 89 piszący też po czesku. 90W drugiej połowie szesnastego wieku łacina, a po niej włoski dominowały wśródjęzyków wyjściowych dla przekładów w Polsce. Przekłady dokonywano często niez oryginałów, lecz z tłumaczeń na inne języki. Rzadsze niż z włoskiego i hiszpańskiego,były w Polsce przekłady z języków używanych w krajach ościennych - i tu ogromnezasługi twórcy, którego prace stanowią szczególną osobliwość wśród autoprzekładów,były prowadzone w relacji polsko – czeskiej. 91Kolejnym płodnym w życiu mazowieckiego szlachcica rokiem był rok 1578w którym ukazał się: drugi herbarz, tym razem pisany po części prozą po części wierszemGniazdo cnoty w drukarni Andrzeja Piotrkowczyka, dwa dzieła z drukarniM. Siebeneichera - tłumaczenie z niemieckiego - Hetman albo własny konterfekt hetmańskinapisany dla Samuela Zborowskiego, kiedy ten marzył wziąć udział w wojnie inflanckiej,gdzie w kolejnych rozdziałach znajdujemy rady jak wybierać hetmana, wskazówki dlasamego hetmana: jak wojnę przeciw nieprzyjacielowi podnosić, jak na nią z wojskiemwyruszyć, jak żołnierza do potyczki śmielszym uczynić, o nieprzyjacielskim obozie itp.Zdaniem badacza Stanisława Tarnowskiego „książka ta nie ma wartości literackich, gdyżchce być wojskową, a specjalnej wartości militarnej nie ma, bo o sztuce wojennej, taktyce,89 Paprocki początkowo pisał w Czechach swe prace po polsku i oddawał je do tłumaczenia, późniejposługiwał się czeszczyzną, którą korygowali inni.90 I. Hanus: Stosunki polsko-czeskie na przestrzeni wieków. Poznań 1936, s.57 i 62.91 Por. : J. Ślaski: Tłumaczenia doby renesansu i pogranicza baroku. W: Problemy literatury staropolskiej.Pod red. J. Pelca, s. 3. Wrocław 1978, s. 161-162.28
strategii itd. nie mówi wcale”. 92 Sytuuje się jednak w kręgu utworów parenetycznych (obokdzieła Goślickiego O najlepszym senatorze, Heidensteina opisującego dobrego kanclerza,Warszewickiego posła), propagując nowy model – rycerza - dzielnego wodza. Dalejwymienić należy Testament starca jednego również z 1578 roku, który jest przekłademwierszem, z łacińskiego autora piętnastowiecznego Filipa Beroalda pt. Quaestio quis interscortatorem, aleatorem et ebriosum sit pessimus, wydanego również w Pradze w 1601roku pod tytułem: Kšaft, jenž był od jednoho starce učiněn, który wyraża ostatnią wolępodeszłego w latach ojca, który u schyłku swej drogi życiowej dzieli swój majątekpomiędzy trzech nikczemnych synów - pijaka, rozpustnika i lubiącego kasterstwo.W 1578 roku także, jak podaje Nowy Korbut, napisał wiersz Krótki a prawdziwyopis wjechania do Wołoch Iwana wojewody, którego Podkową zową, który nie dotrwał dodnia dzisiejszego, ale jak tytuł wskazuje, można domniemywać, iż także był to utwórokolicznościowy.W latach siedemdziesiątych, Paprocki zajmował się głównie przekładami.Z różnych autorów parenetycznych, m.in. z włoskiej przeróbki dzieła Guevary, wydanejrazem z pracą Cerioli w Wenecji w 1560 r. 93 przełożył na język polski dzieło, Król 94 ,wydane w Krakowie w 1578 w drukarni M. Garwolczyka, dedykowane AndrzejowiTęczyńskiemu i Hiszpana Fadrique Furius Ceriola dzieło Senator również w tej samejdrukarni ale rok później w 1579 roku, które poświęcił Paprocki pięciu braciomZborowskim, w przedmowie przedstawianych jako wzory wszelkich cnót .Innym tłumaczeniem Paprockiego jest Historia barzo piękna i żałosna o Equanusiekrólu skockim, którego wszyscy obywatele krajów onych zwali sprawiedliwością, któryjedyną córkę swą mając, nie lutował ją potym na okrutną a srogą śmierć osądzić wydanaw 1578 roku u S. Szarffenberga, oparta na włoskiej, z 1521 roku Lelio Manfrediegoprzeróbce noweli hiszpańskiej Juana de Floresa, Historia de Grisel y Mirabella z roku ok.1495. Przekład ten, jak zaznaczył w tytule autor, z języka włoskiego, dedykował ErazmowiTłokińskiemu Czeczotce, rajcy krakowskiemu na kolędę 1577 roku. Jest to historia „barzopiękna i smutna zarazem”, a zatem czytelnik już po samej treści tytułu wie, czego może sięspodziewać. Tematem jest nieszczęśliwa miłość bohaterów - Izabelli i Aurelego, która niema szans na spełnienie, bo na przeszkodzie stoi ojciec Izabelli - tytułowy król Szkocji -92 Por. S. Tarnowski: Studia do historii literatury polskiej. T.2. Kraków 1886, s. 39-42.93 Takie stanowisko odnośnie źródeł przekładu przyjmuje Krystyna Niklewiczówna: Hiszpańsko-polskiezwiązki literackie. W: Słownik literatury staropolskiej …, s.310. Inaczej źródła przekładu przedstawia KarolEstreicher, czy NowyKorbut.94 Prawdopodobnie egzemplarz się nie zachował. Wymieniem go za Bibliografią Karola Estreichera. T.24.Kraków 1912, s.67.29
- Page 1: Uniwersytet Śląski w KatowicachAg
- Page 4 and 5: Arystoteles dopełnił typologię r
- Page 6 and 7: Rozdział IHerb-herbarz-heraldyka.H
- Page 8 and 9: herbarz polski podobny do tych jaki
- Page 10 and 11: Śląsku, który pozostawał wówcz
- Page 12 and 13: Sama heraldyka jako nauka rozwinę
- Page 14 and 15: 2008), Andrzeja Brzeziny Winiarskie
- Page 16 and 17: Wiktor Hugo nazwał „hieroglifami
- Page 18 and 19: wierszopisem miernym i mało orygin
- Page 20 and 21: niektóre gatunki literackie powsze
- Page 22 and 23: W tym czasie m. in. do wybitnych na
- Page 24 and 25: publicznych: elekcji, koronacji, in
- Page 26 and 27: wolę męża, gdyż inaczej ten „
- Page 30 and 31: Equanus. To wbrew jego woli kochank
- Page 32 and 33: Batorego swym złośliwym i jadowit
- Page 34 and 35: ośmiowersowych strofach. Z nich do
- Page 36 and 37: Na te różne jej myśli, patrzaj k
- Page 38 and 39: tereny wschodnie, zwłaszcza jednak
- Page 40 and 41: Próbę cnót dobrych, wydaną oko
- Page 42 and 43: właśnie stawianie twórcy w szere
- Page 44 and 45: „rozmowa”, inaczej określana j
- Page 46 and 47: Rozdział IIIPanoszaZanim przystąp
- Page 48 and 49: pisarskie twórca z Głogół się
- Page 50 and 51: ymowane o przeszciu tatarskim do W
- Page 52 and 53: Poddając refleksji literackość o
- Page 54 and 55: W niektórych miejscach zdradza, i
- Page 56 and 57: w wypowiedziach perswazyjnych, czyt
- Page 58 and 59: umiłowanie do trunków, cielesnych
- Page 60 and 61: znaczny ( wiersz „Piotr Derśniak
- Page 62 and 63: wstecz. Szczególnie zaś biografis
- Page 64 and 65: nigdy aby najmniej nie miewał na p
- Page 66 and 67: Wierz mi lepszy porządek onby spra
- Page 68 and 69: W zakresie elocutio obecne proste n
- Page 70 and 71: Dzieło w sumie liczy czterysta trz
- Page 72 and 73: a ponieważ adresatem wypowiedzi je
- Page 74 and 75: Szlachetni bowiem, to ludzie zacni,
- Page 76 and 77: obfitość ryb i dzikiego zwierza,
- Page 78 and 79:
także dokonywał własnych poszuki
- Page 80 and 81:
narodzeniem Chrystusa, gdy lud fran
- Page 82 and 83:
Wiersze na herby, stemmata spełnia
- Page 84 and 85:
Zasadniczy element herbu, zwanego w
- Page 86 and 87:
Przyjrzyjmy się zatem historii her
- Page 88 and 89:
się czynem, zasłużył się jako
- Page 90 and 91:
połączenia w obrębie jednej fabu
- Page 92 and 93:
czechowskiego, nakielskiego, rospie
- Page 94 and 95:
drugiej kolejności, a na końcu wi
- Page 96 and 97:
pitagorejczyków oznaczająca „po
- Page 98 and 99:
Rozdział VHerby rycerstwa polskieg
- Page 100 and 101:
gardzącego cnotą innych - confide
- Page 102 and 103:
Kolejnym elementem zamykającym par
- Page 104 and 105:
Bełtowie tu Bełt, inne nazwy to n
- Page 106 and 107:
przykład: „ Nie najduję dalej w
- Page 108 and 109:
Opis herbu otwiera odwołanie do dz
- Page 110 and 111:
W Herbach rycerstwa polskiego wplat
- Page 112 and 113:
syna. Syn ów bardzo często zasłu
- Page 114 and 115:
Missus est item a rege Kiszka cum l
- Page 116 and 117:
się to z opisania historyków nie
- Page 118 and 119:
Bardzo często opisując tu herbown
- Page 120 and 121:
znacznie rozwinął Długoszowy sch
- Page 122 and 123:
wówczas dzieła o podobnym formaci
- Page 124 and 125:
całych rodów. Na jeszcze większ
- Page 126 and 127:
BibliografiaPodmiotowaB. Paprocki:
- Page 128 and 129:
Heymowski A. : Herby polskie w bruk
- Page 130 and 131:
Michałowska T.: Średniowiecze. Wa
- Page 132:
Tomczak A.: Jeszcze o „ zapomnian