Agnieszka Tułowiecka HERBARZE I QUASI-HERBARZE. WOKÓŁ ...

zwróconym sześciopromienną gwiazdę złotą, która to jako znak nieba przypisana byćmoże tylko ludziom poczciwym, jaśniejącym swą prawością, rozumem, miłością niczym„jasna” gwiazda (t .j. Sieniawskim). Podobnie w wierszu Na zacny Klejnot Słońce sławnejziemie podolskiej szlachta podolska niczym herbowe słońce świecące na niebie ożywiającewokół cały świat, parzy „w oczy łakome pogany złośliwe”.Na zacny Klejnot Słońce sławnej Ziemie PodolskiejSłońce dawa ten pożytek, świecąc nam na niebie,Ożywia wszytkie rzeczy ludziom ku potrzebieTakże świecą te kraje nam sprawami swemi,Bronią wszystkich Chrześcian szablami ostremi.A jak słońce na niebie Bóg nam Jaśnie sprawił,Tak Jaśnie sławę twoja Podole objawił.Słyniesz w krąg świata z męstwa, sprawy twe poczciwe,Parzą w oczy łakome pogany złośliwe.[k.39p]Cytowany powyżej wiersz podobnie jak „Na Lwa starożytny Klejnot zacnegoWojewództwa Ruskiego i Na zacny Klejnot sławnego miasta Lwowa” są niezmiernierzadkim przykładem „wiersza na herby” województwa czy ziemi, wyróżniają się przy tymswoją bezinteresownością i szczerością, której brak większości „wierszy na herby”.Stemmata bowiem zazwyczaj powstawały na zamówienie wydawców, autorów i wzwiązku z tym dla zyskania ich przychylności, mało w nich było prawdy, dosłowności. Wprzywołanych utworach widzimy wspólny motyw: obronę granic przed najazdamipogańskimi, które to tereny ciągle były narażone na ataki.Pewnym wyjątkiem od reguły jest wiersz na herb „Chocimirscy Kotowie”, którymimo iż nie jest typowym wierszem na herb, stanowi wariant interpretacyjny godła. Wnim za pomocą ciekawej metafory przedstawione zostały zalety niejakich Kotów, którzy:Te Myszy niecnotliwe co ten kraj szarpająWierz mi że ci Kotowie czyście ich drapają.Chociaż nie często w pole przeciwko nim chodzą[k.44p]Na szczególną uwagę zasługuje część poświęcona władcom polskim zatytułowanaThu masz o krolach polskich sprawy święte y zacne za żywotów ich. Jak wskazuje JanMalicki „cała kultura staropolska szczególnie w okresie sarmatyzacji zapatrzona była61