Agnieszka Tułowiecka HERBARZE I QUASI-HERBARZE. WOKÓŁ ...

nomine,cognominatum Szary.Quem diligentius intuitus,et pia illi miseratione compassus,ad milites illum comitantes conversus,quam atrox,inquit,est hujus nostri militis quamcontemplamur poena.Tum ille spiritu resumpto:Atrocior est,respondit,si quis durumvicinum in una villa consistentem,qualem ego sumexpertus,tulerit.Tum rex:Animoaequiori,inquit,esto,et si ex praesenti vulnereincolumis evaseris,scito te liberalitate meaduri vicini societate cariturum.Sublatus inde et perfectam curationem adeptus,regiaquoque largitione in feliciorem gradum evectus,stirpisuae,quae tres lanceas deferet proinsigni,ex ipso rei eventu proclama novum Jelita,abrogato vetusto Koźlarogi, indidit. 202A tu się przypatrz, że mu nic więcej nie przydano do herbu, tylko novum proclama; bogdyćby mu było co więcej przyczyniono, nie zaniechałoby się to było w onym wieku odhistoryków, a do tego wżdyby się był taki nalazł w Polsce, któryby był tego herbustarodawnego używał, ale iż tylko proclama, tedy jednem nazwiskiem dla dawnościwszyscy ten herb zową Jelita; bo jako obaczysz prędko po onym czasie gdy ten Szary żył,wiele domów tego cechu albo herbu było i znacznych, o czym niżej czytać będziesz, anowego herbu nadanie nie służyłoby było wszystkim, tylko własnemu potomstwu jego; aleiż tam tylko novum proclama dano, tedy też wszyscy jednako nosząc herb ten, jednem gonazwiskiem zową Jelita, a właśnie, jako starodawnemu herbowi rzeczonemu Abdanknovum proclama za Krzywousta, tak też za Łokietka od tego okrutnego ukłóciarycerzowego, dano Jelita nazwisko.Wszyscy ci Jelitowie rozumieją za nastarsze gniazdo swe Mojkowice w sieradzkiejziemi(…)”Nie brakuje też i przywołania argumentu w postaci treści przywileju, jak chociażby:„Ottone regni Poloniae, Floriano Szary lęcicien.cancellarii. Datum in Opatow,anno 1354, in crastino beati Jacobi apostoli 203 .202 Następnego dnia, gdy tylko zaświtało, król przyszedł na miejsce walki, by zebrać ciała swoich, oraz ujrzećsromotna klęskę wroga i stosy trupów, i gdy pozbierał swoich i rozpoznał porąbane ciała, natknął się tam najednego ze swych żołnierzy, dzielnego w walce, który miał ciało poprzebijane licznymi strzałami; leżałledwie żywy wśród martwych i pociętych z ciałem odwróconym, jedną ręką dotykał swoich wnętrzności,które były widoczne w otwartej ranie brzucha. Nazywał się Florian szary. Przyjrzawszy mu się dokładnie,poruszony nabożnym współczuciem, zwrócił się do towarzyszących mu żołnierzy: jak okropny, rzecze, jestlos tego żołnierza, którego tu widzimy. Wtedy ów, odzyskawszy świadomość: gorzej jest, odpowiedział, gdyktoś musi znosić pod jednym dachem okropnego sąsiada, czego ja doświadczyłem. Na to król: bądź dobrejmyśli, jeśli wyleczysz się z tej rany, wiedz, ze w swej hojności zechcę uwolnić cię od uciążliwego sąsiada.Zabrany stamtąd i poddany troskliwej opiece i dzięki królewskiej hojności wzniesiony na wyższestanowisko, wskutek wypadku otrzymał dla swego rogu, który nosił jako herb trzy lance, nowe zawołanie„Jelita”, po unieważnieniu dawnego „Koźle Rogi”.203 Za Ottona Korony Polskiej, Floriana Szarego łęczyckiego kanclerza wydane w Opatowie w roku 1354 wdzień po dniu św. Jakuba Apostoła.117