Agnieszka Tułowiecka HERBARZE I QUASI-HERBARZE. WOKÓŁ ...

narodzeniem Chrystusa, gdy lud francuski zaatakował Rzymian nocą, gąsior krzyknął iobudził Romulusa dając mu tym samym szansę obrony miasta. Romulus szybko zebrałrycerstwo i przystąpił do jego obrony.Występują zaledwie nieliczne wtrącenia typu „Jerzy z Komorowa/Ono męstwo isiła w nim Eneasowa”, ale nie pełnią one roli rozbudowanych peryfraz, czy dłuższych,dodatkowych dopowiedzeń.O ile początkowo przejście do stanu szlacheckiego odbywało się poprzez koligacje,nabywanie ziemi, bądź też na drodze sądowej przez udowodnienie szlachectwa przypomocy świadków, w szesnastym wieku podstawowego znaczenia nabrało szlachetneurodzenie i przynależność do rodów posiadających własne herby i zawołania. Przejście dostanu szlacheckiego mogło nastąpić na drodze nobilitacji, bądź indygenatu.W opisie pochodzenia herbów wielokrotnie Paprocki podaje skąd owe herbyprzyszły do Polski ( z Niemiec, Czech, Węgier) , tworzy przy tym legendy herboweopisujące dzieje genealogiczne. Przyczynek do tworzenia fabuł heraldycznych stanowigodło, jeden z centralnych elementów herbu, który pełni rolę symbolu i jak każdy symbolpodlega różnorakiej interpretacji.Symbol w koncepcji wybitnego renesansowego moralisty i teologa, autora traktatuo malarstwie, Gabriele Paleotti, stanowi zachętę:Formujmy figury takie, by miały w swym wyglądzie piękno nie tylko dzięki różnorodności przedstawionychrzeczy, ale też dostarczały cudownej rozkoszy duchowej, ukazując tajemnicze podobieństwa lub,powiedzmy, rdzeń tych zalet, jakie posiadają. Są wtedy nazywane symbolami, bo wśród różnych znaczeń,jakie wyraz niesie, jedno służy głównie do oznaczenia jakiejś innej, większej rzeczy. 153Tak właśnie herb wraz z godłem traktowany jako signum pro re signata, adokładnie szlachectwa, symbolizuje nam konkretną postać. Sam autor Gniazda cnoty, wkrótkiej przedmowie do czytelnika mówi:Abyś był tym chętliwszy a z pilnością czytałDo sławy nieśmiertelnej żebyś się pytał.Jakąć twoi przodkowie swym pilnym staranimZostawili w tym herbie coś to sławny za nim.[k.4p]153 A. Borowski: Renesans. Kraków 2002, s. 230.80