Agnieszka Tułowiecka HERBARZE I QUASI-HERBARZE. WOKÓŁ ...

Mówiąc o jego konstrukcji , należy zauważyć iż, dzieło przedstawiającegenealogię i herby rodów szlacheckich pisane częściowo prozą, a częściowo wierszemwyposażone zostało w elementy zdobnicze- drzeworytowe wizerunki postaci, stanowiącebardzo ciekawy materiał dla dziejów kostiumologii. W sumie drzeworytówprzedstawiających wizerunki panujących , znakomitych mężów, niewiast wraz z herbamijest około trzy i pół tysiąca, przy czym wizerunki niektórych osób powtarzają się nawet pokilkadziesiąt razy . Zamieszczona w nim ikonografia nie odbiega od innych przekazówhistorycznych, czy historiozoficznych. Wszystkie przedstawienia książąt i królówpolskich (począwszy od legendarnego Lecha i Czecha aż do postaci króla ZygmuntaAugusta) zaczerpnął z kroniki wybitnego piętnastowiecznego historyka, pisarzamedycznego i geografa Macieja Miechowity, Chronici Polonorum wydanej w Krakowie,w drukarni Hieronima Wietora w 1521 roku (pierwsza edycja z 1519 roku zawierającaelementy krytyki pod adresem Jagiellonów, została wstrzymana). Wizerunki dzielą się natrzy grupy: władcy w pozycji stojącej, popiersia osadzone w kielichach kwiatów i królowiespoczywający na tronie. Wszystkie znamionuje wpływ grafiki niemieckiej, w ostatniejjednak grupie na każdym drzeworycie pojawia się polski orzeł. 150Od momentu kiedy mowa o legendarnych władcach, założycielach dynastii,następuje numeracja stron. Podobnie jak kronikarze, autor wykład dziejów ojczystychrozpoczyna od panowania legendarnego Lecha: „Kogo opisanego Kroniki znaćdają/Dwóch mężów serc wspaniałych krótko wspominają/Lecha z Czechem narodu bylisłowiańskiego” i tu pojawiają się wizerunki dwóch władców: Lecha i Czecha i wiersze onich. Te same ryciny otwierają kronikę Macieja z Miechowa, stąd przywołują skojarzenieChronici Polonorum .Lech, protoplasta Polaków, założyciel Gniezna i twórca państwaPolan, któremu przypisuje się stworzenie pierwszej stolicy Polski i określenie godłapaństwa, Orła Białego, po raz pierwszy pojawia się w czeskiej kronice Dalimila z początkuczternastego wieku, gdzie został przedstawiony właśnie w towarzystwie Czecha,legendarnego praojca narodu czeskiego. Lecha opisał także autor 151 KronikiWielkopolskiej, powstałej w XIII lub początku XIV wieku, gdzie czytamy: „Gdy zaś zeswoim potomstwem wędrował przez rozległe lasy, gdzie teraz istnieje królestwo polskie,przybywszy wreszcie do pewnego uroczego miejsca, gdzie były bardzo żyzne pola, wielka150 B. Górka: Wstęp. W: Ikones książąt i królów polskich ks. Jana Głuchowskiego. Reprodukcja fototypicznawydania z 1605r. Wrocław 1979, s.10.151 Według niektórych historyków pierwsza redakcja Kroniki Wielkopolskiej powstała w latach 1283-1296, ajej autorem był kustosz kapituły poznańskiej Godzisław Baszko ur. w XIII wieku. Niektórzy historycy jejautorstwo przypisują Jankowi z Czarnkowa, kronikarzowi, ur. ok. 1320 a zmarłemu w 1386 lub 1387 roku.75