Agnieszka Tułowiecka HERBARZE I QUASI-HERBARZE. WOKÓŁ ...

Słowo wstępneHerbarz jako przedmiot genologiczny to zjawisko niezwykle ciekawe, budzącekontrowersje, klasyfikowany głównie jako gatunek piśmiennictwa historycznego, do dniadzisiejszego nie został opracowany w aspekcie jego właściwości literackich. Jego definicjeznajdujemy głównie pracach z zakresu historiografii.Za twórców tej formy pisarskiej na gruncie literatury polskiej, uznawany jestśredniowieczny historyk - Jan Długosz i renesansowy pisarz, poeta - Bartosz Paprocki.To właśnie twórczości Bartosza Paprockiego poświęcona jest niniejsza praca,której zadaniem jest po pierwsze: zdefiniowanie tego co rozumiemy pod pojęciemherbarza w wersji nowożytnej; na podstawie obserwacji tego co stałe i zmienne,wskazanie, jakie są jego cechy konstytutywne.Jest to praca filologiczna, nie historyczna. W renesansie, refleksje dotycząceklasyfikacji dzieł literackich zajmowały szczególne miejsce w pracach teoretyków poezji(np. Julius Caesar Scaliger, Poetyka w siedmiu księgach), a dostosowywanie res i verba dopowszechnie obowiązującego kanonu reguł genologicznych świadczyło o erudycji iumiejętnościach pisarskich twórcy.Od połowy XVI wieku główny nurt teorii genologicznej formułował się w oparciuo przesłanki wydobyte z dzieł Stagiryty. Naczelną zasadą klasyfikacyjną była zasadamimesis. W płaszczyźnie utworu , poetyckiej substancji, naśladowanie identyfikowanebyło z generatywną „zasadą” utworu, a „zasadami” pośredniczącymi międzynaśladowaniem a jego konkretną finalizacją były: przedmiot, sposób i środkinaśladowania. Czynniki te, tworzące swoistą całość, składały się na rodzaj poetycki.3