Agnieszka Tułowiecka HERBARZE I QUASI-HERBARZE. WOKÓŁ ...

możnych panów czeskich. Historie… zaliczone są do cennych pozycji publicystyki wjęzyku czeskim.Materiały zebrane do Zrcadlo slavného markrabství moravského wykorzystałPaprocki, wraz z dawniej zgromadzonymi, także w polskim dziele wydanym w Pradze,mianowicie w Ogrodzie królewskim (1599), stanowiącym swego rodzaju przegląd dziejówpowszechnych. W Zrcadle zawarł liczne drzeworyty autorstwa Willenbergera zpodobiznami herbów, wizerunkami morawskiej szlachty, widoki siedmiu miast: Brna,Jihlavy, Kroměřiž, Ołomuńca, Uherské Hradišté, Znojma, Śląskiej Opawy. Te same rycinymieszczą się w Ogrodzie królewskim, gdzie jak zauważył A. Tomczak:Lidzbark(Heilsberk) to Kroměřiž, Malbork-Brno, Chełmno -Opawa, Grudziądz- UherskéHradišté, Gdańsk- Jilava, Toruń-Znojmo 106 .Po roku 1600 Paprocki zdecydowanie służył kontrreformacji. W tym duchui retoryczno-polemicznym stylu przerabiał na czeski swoje dawniejsze dzieła: Naukęrozmaitych filozofów obierania żony (Staw manżelsky ku przikladu a nauczeni mladymmanżelum sepsany 1601), Testament starca jednego z 1578 na Kšaft, jenž był od jednéhostarca učinen (1601), a zwłaszcza Koło rycerskie, w którego czeskiej przeróbce Oboraaneb zahrada (1602) proza kaznodziejska zastąpiła wiersze, żywioł narracyjnyograniczony został do minimum, a jako czynnik główny wysunęła się tendencjamoralizatorska. Podobne piętno noszą utwory nowe – traktaty religijno-polemiczne i pismaokolicznościowe, dialogi: Rozmlouváni aneb hádáni chudého ćlovĕka s bohatým (1606),Rozmlouváni kolátora s farářem (1607; polska wersja: Rozmowa podawce z plebanem,1611), a nawet Štambuch slezský (Brno 1609), zbiór traktatów religijnych dedykowanychkolejno możnym przedstawicielom szlachty śląskiej.Jak zauważył Józef Magnuszewski: „Ewolucja twórczości Paprockiegopozostawała w związku ze zmianą ogólnej atmosfery w Europie, z osobistymidoświadczeniami autora, ale też dokonała się pod wpływem środowiska czeskiego,w którego życie kulturalne i umysłowe polski emigrant wnikał czasem głębiej, tyle że nienajszczęśliwsze wyciągając z tego wnioski. Świadczy o tym Nová kratochvíle […]. Na třidíly rozdělená (cz. 1:1597, cz. 2:1598, cz. 3: 1600), która zamyka pierwszy okresemigracyjny Bartosza Paprockiego i łączy się ona ściśle z wcześniejszymi zbioramiPaprockiego krótkiej poezji, w których rzemieślniczym sposobem gromadził on, przerabiałi uzupełniał obiegowe produkty targu księgarskiego. W danym wypadku chodzi głównie o106 Zob. A. Tomczak: Jeszcze o „ zapomnianym widoku Torunia z końca XVI wieku”. „RocznikToruński”2004. T.31, s.207-208.39