Agnieszka Tułowiecka HERBARZE I QUASI-HERBARZE. WOKÓŁ ...

znaczny ( wiersz „Piotr Derśniak z synowcy”), dzięki czemu owe wiersze odznaczają sięogromną rytmicznością, która także spełnia rolę pewnego chwytu retorycznego. Są towiersze melliczne ponieważ za temat przyjęto w nich opis cnót rycerskich.Klasyczne epigramaty pisane były zazwyczaj dystychem elegijnym, złożonymz dwu - wersowej strofy zbudowanej z heksametru i pentametru. W polskiej poezjiodpowiednikiem tej strofy był dystych złożony z dwóch wersów sześciu-akcentowych. Wanalizowanych utworach, nawiązujących do tradycyjnych epigramatów obserwujemypodział na pary dwu – wersowe, które często tworzą jedno zdanie złożone:Zbożny KormanickiWszyscy co chcą być rządni mogliby i tegoNauczyć się na wszytko porządku dobregoOd konia od pachołka rynsztunku każdegoObyś jedno zamyślił dostaniesz wszytkiego(…)[k.24.p]W niniejszym zbiorze przeważają wizerunki, ikony (icones) osób pieczętującychsię herbami, w których po danym wizerunku, ilustracji herbu występuje tytułowe hasłolemma,często tytuł wiersza, imię rodowe szlachcica, a za nim epigram komentujący danyprzedmiot. Należy zauważyć, że epigramy, którym towarzyszą herby, rzadko samymherbom są poświęcone. W całym zbiorze znajdujemy zaledwie kilka typowych wierszy naherby określanych mianem stemmata, które rozwijały się w szesnastym wieku równoleglez emblematami i tak jak one miały trójdzielną kompozycję (składały sięz inskrypcji, obrazu i subskrypcji): Na Lwa starożytny Klejnot zacnego województwaRuskiego, Na zacny i starożytny Klejnot jaśnie wielmożnego pana Mikołaja Mieleckiego,Na zacny Klejnot sławnego miasta Lwowa, Na herb Leliwa ich miłości panówSieniawskich, Na zacny Klejnot słońce sławnej ziemie podolskiej .W stemmatach tych widać wyraźnie, iż wiersze te są próbą nie dosłownej, alesymbolicznej interpretacji znaku herbowego. Pełno w nich aluzji, myślowych związków,skojarzeń między znakiem herbowym a rzeczywistymi czy też domniemanymi zaletami,cnotami adresata. Znak herbowy ulega tu personifikacji, to on wypowiada cały wiersz. 131Wiersz Na herb Leliwa ich miłości panów Sieniawskich dla przykładu, opiera się na godleLeliwa przedstawiającym w polu błękitnym nad półksiężycem złotymi rogami w górę131 Por. F. Pilarczyk: op. cit., s.25.60