Agnieszka Tułowiecka HERBARZE I QUASI-HERBARZE. WOKÓŁ ...

Polsce nie istniał jednolity system zaznaczania uszczerbień na tarczy herbowej. Pod tymwzględem heraldyka polska odbiegała od precyzyjnego systemu rodem z Wyspy, wktórym tchórzostwo oznaczano twardym kwadratem w środkowym polu, zdradęprzekreśleniem tarczy, a pijaństwo czarnym dwułukowym szczerbieniem w polach polewej, dolnej części tarczy. Zamiast tego w Polsce modyfikowano herby, utrącając krzyże,przebijając godła mieczem, usuwając niektóre godła, lub czasem nadając zupełnie noweherby. I tak herb Mądrostki przemieniono, za to, że szlachcic zabił brata tajemnie, za tenczyn wyjęto z godła miecz, a w jego miejsce dano bełt, narzędzie zbrodni, by „trwał przypotomstwie do skończenia świata”, do niego dołączono krzyż, znak pokuty, by chronił good ponownej zguby. Podobnie herb Zagłoba szczerbiony za podobny czyn bratobójstwa, wnim obrócono podkowę, wyjęto krzyż, a w jego miejscu umieszczono szablę równieżnarzędzie zbrodni. Łzawa czyn nieszlachetny upamiętnia samą nazwą-za to, iż przeznierozwagę, szlachcic doprowadziłby ród do zagłady dając mu fałszywy znak, by uciekałprzed wrogiem. Herb Pomian to przykład uszczerbienia poprzez przebicie godła mieczem,przemienienie herbu z Wieniawy na Pomian-żubrza głowa w żółtym polu, przebitamieczem również było karą za bratobójstwo.W warstwie elocutio obserwujemy pewną różnicę w prezentowaniu przedmiotównaśladowania. Po pierwsze obok dominującego prostego naśladowania sporadyczniepojawia się mimetyczne naśladowanie. W odróżnieniu od Panoszy, mało jest też wGnieździe cnoty elementów antykizujących. Już w wierszu dedykacyjnym do króla wopisie narodu polskiego pojawiają się liczne aluzje mitologiczne, porównania ich mężnoścido hetmana greckiego Agamemnona, rzymskiego Sylla Scipjo, ich śmiałości do Kotlesa,dowcipu Hannibala, gospodarności panów Chebańskich, ludzi równych Kuracjuszom,Decjuszom, i wydawać, by się mogło, że owe porównania mityczne, będą pojawiać sięczęściej, przy opisach poszczególnych rodów, jednakże, zaledwie dwa herby mają takieodniesienia: herb Gryff i Paparona. Gryff przypominający z jednej strony orła, królawszystkich ptaków, symbolizującego dowcip wszelki, z drugiej lwa, króla zwierząt,symbol męstwa i śmiałości wszelkiej, znany już w starożytnym Egipcie. Okazuje się, żeEgiptczykowie składali gryffa w ofierze bogu Appolinowi, by wyjednać u niego dardowcipu mężnego i bacznego. Nim pieczętowali się między innymi Mieleccy, Braniccy,Leśniewscy. Gryff Polski-i tu następuje hiperbolizacja, w odróżnieniu od gryffów innychkrajów, które złotem budują gniazda i oczyszczają dziatki, „Polski Gryff, gniazdo swe, zczystej cnoty wije”. Herb Paparon to inaczej gąska biała, przedstawiana na zielonej kępiew błękitnym polu. Mówiąc o jego pochodzeniu, autor przenosi akcję w czasy przed79