Agnieszka Tułowiecka HERBARZE I QUASI-HERBARZE. WOKÓŁ ...

Godzamba widać, był chroniony przez moce wyższe - i tu kolejna cecha szlachcica,służąc dobrej sprawie, honorowo zwycięża.Motyw śmierci bardzo często pojawia się w herbowych opowieściach. Szlachetniebyło umrzeć na polu walki. Godzamba z sosną w ręku - wiecznie zieloną - to także pewiensymbol życia, zwycięstwa nad śmiercią. „Nieprzyjaciel, umownie zwany Morawianinem –symbol śmierci - daremnie stara się obciąć gałęzie sosny o wiecznie zielonych igłach,wreszcie ginie. Śmiercią śmierci jest bowiem dalsze trwanie życia. Do tej prawdy ponadprzestrzenią i czasem, prawdy uniwersalnej sprowadza się sens mitu.” 164W Gnieździe cnoty nie brakuje też opisów władców, jednym z najbardziejzasłużonych dla rycerstwa jest Leszek Czarny 165 (1279-1288). Liczba rodówwykreowanych zdaniem Paprockiego przez księcia Leszka, stawia go obok takichluminarzy rycerskiej sławy jak Bolesław Chrobry, Bolesław Krzywousty, czy WładysławŁokietek. Szczególny kontrast uwidacznia się przy porównaniu Leszka Czarnego z innymiksiążętami okresu rozbicia dzielnicowego. Wszyscy oni razem wzięci nadali ledwiedziewięć herbów, podczas gdy sam Leszek Czarny aż dwa razy więcej.O ile podania herbowe w swej konstrukcji bardziej zbliżają się do baśni (zewzględu na krótkość formy, obecność elementów fantastycznych, cudowności związanejze światem magicznym, irracjonalnym, przekonanie o nieustannej ingerencji mocypozaziemskich, uniwersalizm norm moralnych, ideały więzi społecznych, rodowych) niżhistoriografii - historia herbu Drzewica związana z postacią Leszka Czarnego nie posiadaelementów baśniowych, co sprawia, że wydaje się być bardzo prawdopodobna.W opisie herbu Drzewica, czytamyCzarny Leszek kiedy go za króla obranoPrzez Prokopa z Drzewice naprzód mu znać dano:Przy inszych upominkach znak swojej radościW polu błękitnym miesiąc złocistej jasnościDał a przyczynił i te dwie gwiazdzie ku niemuPokazał chęć monarcha zacny poddanemu[k.139l]Prokop przynosi księciu informację o powołaniu go na tron krakowski, za co tennadał zwiastunowi tej wiadomości herb wyobrażający księżyc pośrodku i gwiazdy.Księżyc to symbol płodnej pasywności, pamięci i dziedziczenia cech. Prokop nie wysławił164 J. Piechowski: Herby…, s.118.165 Zob. P. Żmudzki: Książe Leszek Czarny w legendach rycerskich. Analiza przyczyn popularności księciaLeszka w tradycjach herbowych. „Przegląd historyczny”1995. T. 86, z. 2, s. 131-136.87