tereny wschodnie, zwłaszcza jednak połączenie wszystkich sił chrześcijańskich dlazbrojnego pokonania Turcji – oto jego naczelne idee. 103 Po śmierci biskupa Pawłowskiegoprzeniósł się do Pragi, gdzie 24.02.1598 uzyskał indygenat czeski.(Paprocki przebywał jużw Czechach w 1579 roku, a powtórnie w 1586, kiedy bawił w domu Rozembergów).Przebywał na zamku w Budni jako gość Jana Zbýnka Zajica z Hazmburku i na zamku wBiałej u Alesza Berki z Dubej. Można przypuszczać, że miał tez swój udział w owym„kabarecie babińskim”. Jak podaje w swym utworze z 1617 roku Morocozmea BabińskieJan Achacy Kmita:[…] w tym cechy znacznyMiodopłynny pisorym Kochanowski zacnyBył i w tej komitywie Rej w polski rym łacny,Trzecieski, Paprocki i Sęp wierszem smacznyMiał urząd niepośledni w tym sławnym Babinie. 104W emigracyjnej twórczości Paprockiego, można wyróżnić zdaniem JózefaMagnuszewskiego 105 dwa okresy, rozgraniczone orientacyjnie rokiem 1600. W pierwszymokresie powstały najcenniejsze dzieła heraldyczne, poświęcone kolejno Morawom iCzechom, dzieła, którym Paprocki zawdzięcza uznanie strony czeskiej i utrzymującą siędo dziś ogólną ocenę, wyższą w ramach tej literatury niż w obrębie polskiej: Zrcadloslavného markrabství moravského, wydanego w 1593 i Diadochos id est successio ginakpostoupnost knižat a králův českých, býskupův i arcybýskupův pražských (1602),imponujące rozmachem i bogactwem zebranego materiału.Diadochos powstały w Budni, zawiera genealogię panów czeskich. W nim zwracauwagę żywioł publicystyczny, wprowadzony w związku ze współczesnymi wydarzeniami,którym Paprocki poświęcił także osobne pisma czeskie. Są to broszury politycznepropagujące antyturecką krucjatę władców chrześcijańskich, z których jedna – Gwałt napogany (Kvalt na pohany, 1595), wydana została równocześnie w języku polskim iczeskim, jako, że miała wspierać zabiegi dyplomatyczne biskupa Pawłowskiego w Polsce.Tu należą nadto: relacja o krwawych walkach z Turkami wokół Jagru w r. 1595 – Historieo přίbezίch v království Uherském i wierszowane utwory ku czci poległych wtedy103 Por. : W. Dworzaczek: op. cit. , s. 179.104 Cyt. za: S. Windakiewicz: Akta Rzeczypospolitej Babińskiej według oryginalnego rękopisu „Archiwumdo Dziejów Literatury i Oświaty w Polsce”. T. 8. Kraków 1885, s.149.105 Por. J. Magnuszewski: Literatura polska a literatura czeska do połowy XVIII wieku. W: Literaturastaropolska w kontekście europejskim. Związki i analogie. Pod red. T. Michałowskiej i J. Ślaskiego, Wrocław1977, s. 126-131.38
możnych panów czeskich. Historie… zaliczone są do cennych pozycji publicystyki wjęzyku czeskim.Materiały zebrane do Zrcadlo slavného markrabství moravského wykorzystałPaprocki, wraz z dawniej zgromadzonymi, także w polskim dziele wydanym w Pradze,mianowicie w Ogrodzie królewskim (1599), stanowiącym swego rodzaju przegląd dziejówpowszechnych. W Zrcadle zawarł liczne drzeworyty autorstwa Willenbergera zpodobiznami herbów, wizerunkami morawskiej szlachty, widoki siedmiu miast: Brna,Jihlavy, Kroměřiž, Ołomuńca, Uherské Hradišté, Znojma, Śląskiej Opawy. Te same rycinymieszczą się w Ogrodzie królewskim, gdzie jak zauważył A. Tomczak:Lidzbark(Heilsberk) to Kroměřiž, Malbork-Brno, Chełmno -Opawa, Grudziądz- UherskéHradišté, Gdańsk- Jilava, Toruń-Znojmo 106 .Po roku 1600 Paprocki zdecydowanie służył kontrreformacji. W tym duchui retoryczno-polemicznym stylu przerabiał na czeski swoje dawniejsze dzieła: Naukęrozmaitych filozofów obierania żony (Staw manżelsky ku przikladu a nauczeni mladymmanżelum sepsany 1601), Testament starca jednego z 1578 na Kšaft, jenž był od jednéhostarca učinen (1601), a zwłaszcza Koło rycerskie, w którego czeskiej przeróbce Oboraaneb zahrada (1602) proza kaznodziejska zastąpiła wiersze, żywioł narracyjnyograniczony został do minimum, a jako czynnik główny wysunęła się tendencjamoralizatorska. Podobne piętno noszą utwory nowe – traktaty religijno-polemiczne i pismaokolicznościowe, dialogi: Rozmlouváni aneb hádáni chudého ćlovĕka s bohatým (1606),Rozmlouváni kolátora s farářem (1607; polska wersja: Rozmowa podawce z plebanem,1611), a nawet Štambuch slezský (Brno 1609), zbiór traktatów religijnych dedykowanychkolejno możnym przedstawicielom szlachty śląskiej.Jak zauważył Józef Magnuszewski: „Ewolucja twórczości Paprockiegopozostawała w związku ze zmianą ogólnej atmosfery w Europie, z osobistymidoświadczeniami autora, ale też dokonała się pod wpływem środowiska czeskiego,w którego życie kulturalne i umysłowe polski emigrant wnikał czasem głębiej, tyle że nienajszczęśliwsze wyciągając z tego wnioski. Świadczy o tym Nová kratochvíle […]. Na třidíly rozdělená (cz. 1:1597, cz. 2:1598, cz. 3: 1600), która zamyka pierwszy okresemigracyjny Bartosza Paprockiego i łączy się ona ściśle z wcześniejszymi zbioramiPaprockiego krótkiej poezji, w których rzemieślniczym sposobem gromadził on, przerabiałi uzupełniał obiegowe produkty targu księgarskiego. W danym wypadku chodzi głównie o106 Zob. A. Tomczak: Jeszcze o „ zapomnianym widoku Torunia z końca XVI wieku”. „RocznikToruński”2004. T.31, s.207-208.39
- Page 1: Uniwersytet Śląski w KatowicachAg
- Page 4 and 5: Arystoteles dopełnił typologię r
- Page 6 and 7: Rozdział IHerb-herbarz-heraldyka.H
- Page 8 and 9: herbarz polski podobny do tych jaki
- Page 10 and 11: Śląsku, który pozostawał wówcz
- Page 12 and 13: Sama heraldyka jako nauka rozwinę
- Page 14 and 15: 2008), Andrzeja Brzeziny Winiarskie
- Page 16 and 17: Wiktor Hugo nazwał „hieroglifami
- Page 18 and 19: wierszopisem miernym i mało orygin
- Page 20 and 21: niektóre gatunki literackie powsze
- Page 22 and 23: W tym czasie m. in. do wybitnych na
- Page 24 and 25: publicznych: elekcji, koronacji, in
- Page 26 and 27: wolę męża, gdyż inaczej ten „
- Page 28 and 29: przypowieści uciesznych). Owe „p
- Page 30 and 31: Equanus. To wbrew jego woli kochank
- Page 32 and 33: Batorego swym złośliwym i jadowit
- Page 34 and 35: ośmiowersowych strofach. Z nich do
- Page 36 and 37: Na te różne jej myśli, patrzaj k
- Page 40 and 41: Próbę cnót dobrych, wydaną oko
- Page 42 and 43: właśnie stawianie twórcy w szere
- Page 44 and 45: „rozmowa”, inaczej określana j
- Page 46 and 47: Rozdział IIIPanoszaZanim przystąp
- Page 48 and 49: pisarskie twórca z Głogół się
- Page 50 and 51: ymowane o przeszciu tatarskim do W
- Page 52 and 53: Poddając refleksji literackość o
- Page 54 and 55: W niektórych miejscach zdradza, i
- Page 56 and 57: w wypowiedziach perswazyjnych, czyt
- Page 58 and 59: umiłowanie do trunków, cielesnych
- Page 60 and 61: znaczny ( wiersz „Piotr Derśniak
- Page 62 and 63: wstecz. Szczególnie zaś biografis
- Page 64 and 65: nigdy aby najmniej nie miewał na p
- Page 66 and 67: Wierz mi lepszy porządek onby spra
- Page 68 and 69: W zakresie elocutio obecne proste n
- Page 70 and 71: Dzieło w sumie liczy czterysta trz
- Page 72 and 73: a ponieważ adresatem wypowiedzi je
- Page 74 and 75: Szlachetni bowiem, to ludzie zacni,
- Page 76 and 77: obfitość ryb i dzikiego zwierza,
- Page 78 and 79: także dokonywał własnych poszuki
- Page 80 and 81: narodzeniem Chrystusa, gdy lud fran
- Page 82 and 83: Wiersze na herby, stemmata spełnia
- Page 84 and 85: Zasadniczy element herbu, zwanego w
- Page 86 and 87: Przyjrzyjmy się zatem historii her
- Page 88 and 89:
się czynem, zasłużył się jako
- Page 90 and 91:
połączenia w obrębie jednej fabu
- Page 92 and 93:
czechowskiego, nakielskiego, rospie
- Page 94 and 95:
drugiej kolejności, a na końcu wi
- Page 96 and 97:
pitagorejczyków oznaczająca „po
- Page 98 and 99:
Rozdział VHerby rycerstwa polskieg
- Page 100 and 101:
gardzącego cnotą innych - confide
- Page 102 and 103:
Kolejnym elementem zamykającym par
- Page 104 and 105:
Bełtowie tu Bełt, inne nazwy to n
- Page 106 and 107:
przykład: „ Nie najduję dalej w
- Page 108 and 109:
Opis herbu otwiera odwołanie do dz
- Page 110 and 111:
W Herbach rycerstwa polskiego wplat
- Page 112 and 113:
syna. Syn ów bardzo często zasłu
- Page 114 and 115:
Missus est item a rege Kiszka cum l
- Page 116 and 117:
się to z opisania historyków nie
- Page 118 and 119:
Bardzo często opisując tu herbown
- Page 120 and 121:
znacznie rozwinął Długoszowy sch
- Page 122 and 123:
wówczas dzieła o podobnym formaci
- Page 124 and 125:
całych rodów. Na jeszcze większ
- Page 126 and 127:
BibliografiaPodmiotowaB. Paprocki:
- Page 128 and 129:
Heymowski A. : Herby polskie w bruk
- Page 130 and 131:
Michałowska T.: Średniowiecze. Wa
- Page 132:
Tomczak A.: Jeszcze o „ zapomnian