Agnieszka Tułowiecka HERBARZE I QUASI-HERBARZE. WOKÓŁ ...

wolę męża, gdyż inaczej ten „mścić się będzie srożej niż Bóg, który mieszka w niebie” .Mąż przyznaje co prawda , że jako człowiek ułomny ma prawo pobłądzić i zawinić, ale nieoznacza to, że żona ma czynić to samo. Dobra żona zachowuje skromność w mowie, którajest „skarbem kobiety”- najlepiej więc mało mówić, albo nie odzywać się niepotrzebnie.W radach udzielanych żonie mąż jest surowy, często używa rozkaźników, zdarzasię, że w zwrotach do żony odwołuje się do Biblii : „Słuchaj męża boś z niego ty członekwyjęty”. Rola żony ogranicza się wyłącznie do zadań wykonywanych na terenie domu,którego ma bacznie strzec. Zazdrosny mąż zabrania jej zabaw, uciech. Kobieta nie możebyć nadto ambitna, prowadzić poważnych rozmów, bowiem małżonek pozwala jejrozmawiać tylko „o mleku i kądzieli”.Charakterystyczną cechą staropolskich satyr obyczajowych było wyszydzanienadmiernego strojenia się. Wystarczy wymienić tutaj satyry szlachcica PiotraZbylitowskiego, autora Przygany wymyślnym strajam białogłowskim z 1600 roku, czymieszczanina Radopatrzka Gładkotwarskiego Barwiczkę z 1605, J. Łącznowolskiego Nowezwierciadło modzie dzisiejszego stroju akomodawane z 1678. 85 I tak w przykazaniudziewiątym mąż nakazuje żonie, by się zbytnio nie stroiła, bo nie złoto, szmaragdy, perły,są jej ozdobą tylko cnota. Podobnie o stroju niewieścim wyraża się w późniejszej satyrzeobyczajowej, w Próbie cnót dobrych, gdzie zwracając uwagę na strój niewiast, posługujesię szczególnie ekspresywnym porównaniem:(...) Chociaż ubiór przedniejszy, cnotę pomazałaGodnaby z łańcuchami plugawej jakimiSnadź w tym co ma na sobie słuszniej chodzić świniBo ta według natury swojej się sprawujeA ta swoją przystojność na wszystkim szkaluje.Po przykazaniach mężowskich Paprocki zamieścił „Do uczciwych białogłówprzemowę krótką”, w której tłumaczy istotę patriarchalnego układu, posługując się przytym argumentami wywiedzionymi z Biblii, przy pomocy metafory określa rolęmałżonków:(...) zowie go (męża) pismo Słońcem, a Miesiącem ŻonęWstawił Słońce na jasną, Miesiąc w ciemną stronę.85 Podaję za: P. Buchwald-Pelcowa: Satyra. W: Słownik literatury staropolskiej…, s. 842.26