w rzeczywistości szkolnej Tworzenie – wybór – ewaluacja

zagadnień, które prawdopodobnie pojawią się na egzaminie, bywa, że program jest
rozszerzany o nowe elementy – „egzaminacyjne”.
Rodzi się coraz bardziej zdecydowane oczekiwanie, by zostały wypracowane pewne
mechanizmy oceny programów nauczania. Jaka jest więc faktyczna efektywność programów?
Czy lepsze są progresywne czy tradycyjne? Badania skłaniają się raczej ku
tym tradycyjnym, a przynajmniej takim, które są zrównoważone 39 lub owo równoważenie
umożliwiają. Trudno jest bowiem znaleźć proporcje między zakresem swobody i autonomii
nauczyciela w konkretnej szkole, a jednolitością systemu. Trzeba sprecyzować,
co ma być wspólnym kanonem, a co przedmiotem wyboru nauczyciela i jego ucznia.
Trzeba także ustalić, jaka ma być ostatecznie proporcja ważności tak zwanego wyniku
egzaminacyjnego, gdyż nie można zmierzyć oddziaływania kształcącego i wychowawczego
szkoły oraz nauczyciela.
Post scriptum
Z zadowoleniem środowisko nauczycielskie przyjmuje nową pozycję do bibliografii
przedmiotu, która ukazała w trakcie powstawania niniejszej pracy: Hanna Komorowska,
Programy nauczania w kształceniu ogólnym i językowym, Warszawa 2011.
32
39
A. Fazlagić, Progresywny..., dz. cyt., s. 22–26.